06.07.2013 Views

dédié au premier consul - Notes du mont Royal

dédié au premier consul - Notes du mont Royal

dédié au premier consul - Notes du mont Royal

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

SUR LA LOI DES DOUZE TABLES. 593<br />

d'engager la chose à quelqu'un, c'est-à-dire, de lui donner<br />

sur la chose un droit de gage, ou quelque <strong>au</strong>tre droit semblable.<br />

Dans le <strong>premier</strong> cas, cela s appeloit mancipio dare;<br />

dans le second, jure nexi transferre. De là, Festus s'exprime AumotM*a«i.<br />

ainsi : Nexum est quodper œs et libram geritur ; nexum œs dicebaturpecunia<br />

quœper nexum obligatur. Ces <strong>premier</strong>s mots,<br />

nexum est quodper œs et libram geritur, marquent ce que le<br />

mancipium et le nexus ont de commun ; et les paroles suivantes<br />

marquent en quoi ils diffèrent. C'est conformément<br />

à l'explication de Gronovius, que nous avons ren<strong>du</strong> la première<br />

partie de notre fragment, dont cette explication est le<br />

vrai commentaire.<br />

Dans tout ce que nous venons de dire, on voit manifestement<br />

pourquoi Caïus définit la mancipation une vente<br />

simulée. En effet, la pièce de monnoie donnée dans la<br />

mancipation, n'est pas le prix de la chose ven<strong>du</strong>e; et toutes Loi x, $. uit.<br />

les fois qu'il y a un prix de la chose ven<strong>du</strong>e, la vente n'est ^.'fj'^ 1 "<br />

point simulée*. Ainsi ce n'est pas sans fondement que nous * Lol , XVI ' »!»<br />

•* l l Dig. de regulis<br />

juris.<br />

quamvis vtrumque per œs et Vibrant geratur, seu omne id nexum esse, quod<br />

per ces et libram geritur, si non mancipio detur. Ita negatione unius speciei, définit<br />

alteram, quod non negat Manilius. Quod mancipio datur, ejusfio dominus : quod<br />

nexum est, ejus proprie non sum dominus, sed habeo tantùm in id obligationem.<br />

Et ita quoque nexus differt à servo, etsi obligatus est ad serviles opéras prœstandas<br />

: nexum habeo jure nexi, non mancipii i at servos habeo jure mancipii.<br />

Sic quod mihi pignoris loco datum est, habeo jure nexi ; illud etiam si pênes me<br />

sit, non tamen est meum. Logica hœc etymologia est, non grammatica. Videntur<br />

omnia quidem mancipia etiam esse gênerait vocis notione nexa, <strong>au</strong>t quœ habebo<br />

jure mancipii, eadem me habere jure nexi : sed non contra <strong>au</strong>t reciproci. Ita<br />

Cicero , cùm dicit abalienationem esse traditionem alteri nexu , sine <strong>du</strong>bio gêneraliter<br />

vocem accipit, ut etiam , quœ mancipio dantur, comprehendat. Sed ad utrumque<br />

requiritur, ut sint res illœ, quœ sive jure nexi, sive jure mancipii tenentur,<br />

res mancipi; quod volebat Manilius. Nec adversatur, quod liber homo, qui non<br />

est mancipi, obœratus potest fieri. Rêvera eniin liberi hominis commercium non est,<br />

ideoque non potest esse mancipi : sed ut fiât nexus, fit ex dispositione legis,<br />

quœ obœratos necti jussit, et ad refrenandam indiligentiam quorumdam patrumfamilias<br />

hoc intro<strong>du</strong>xit. Ita etiam si liberi hominis commercium non sit, idque leges<br />

sciverint, homo tamen major viginti annis, cùm adpretium participan<strong>du</strong>m venundari<br />

se patitur, fit mancipi, et servus, etiam dispositione legis, quœ unicuique<br />

favori pro se intro<strong>du</strong>cto renuntiare licere , et hoc modo lasciviamfr<strong>au</strong>datorum coerccrt<br />

voluit.<br />

TOME I. Ffff

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!