Europako Erreferentzia Markoa - HABE

– keinuak (adibidez, ukabil itxia “protesta” adierazteko);
– aurpegierak (adibidez, irribarre egitea edo bekozko iluna jartzea);
– jarrerak (adibidez, gorputza astun erortzen uztea, “etsipena” adierazko, edo aurrerantz
makurtuta esertzea “interes bizia” adierazteko);
– ikusizko kontaktua (adibidez, konplizitatezko keinua edo sinesgarritasuna adierazteko finko
so egitea);
– gorputz-ukipena (adibidez, musu ematea edo eskua ematea);
– proxemika (adibidez, hurbil edo urrun egotea).
• Onomatopeiak erabiltzea. Soinu (edo silaba) horiek paralinguistikoak dira, hitzarmenezko
bihurtu diren esanahiak dituztelako, baina hizkuntzaren sistema fonologikotik kanpo daude; adibidez:
– “ixxx” isilik egoteko eskatzeko
– “hummm” gaitzespena azaltzeko
– “ag” nazka adierazteko
– “aiii” nahigabea, edo atsekabea adierazteko
– “bahhhh” mespretxua adierazteko
• Ezaugarri prosodikoak. Ezaugarri hauen erabilera paralinguistikoa da baldin eta hitzarmenezko
egin diren esanahiak badituzte (adibidez, jarrerarekin eta gogo-aldartearekin lotuak badira),
baina luzera, tonu, azentu ezaugarri prosodikoek osatzen duten sistema fonologiko erregularrekoak
izan gabe, adibidez:
– ahotsaren kalitatea (zakarra, hila, zorrotza, eta abar)
– tonua (marmartia, negartia, oihukatzailea…)
– intentsitatea-bolumena (xuxurlatu, marmarrean ari, garrasi egin…)
– iraupena eta indarra (“Oooso ondo!”)
Efektu paralinguistiko asko ahotsaren tonua, iraupena, bolumena eta ezaugarriak konbinatuz lortzen
dira.
Kontu handia izan behar da komunikazio paralinguistikoa eta zeinu-hizkuntza landuak ez nahasteko;
zeinu-hizkuntza horiek ez daude Erreferentzia Markoaren baitan, baina arlo horretako adituek
beren arlorako kontzeptu eta kategoria egokiak aurkituko dituzte bertan.
11 3
Erreferentzia Markoaren erabiltzaileek gogoan izan beharko dute, eta, hala dagokionean,
zehaztu:
- Xede-hizkuntzako zein jarrera paralinguistiko a) ezagutu eta ulertu beharko dituen eta
b) erabili beharko dituen ikasleak, nola trebatuko den horretarako edo zer eskatuko
zaion horri dagokionez.
4.4.5.3 Ezaugarri paratestualak
Ezaugarri paratestualak: testu idatzietan, antzeko funtzio “paralinguistikoa” betetzen dute honako
mekanismo hauek:
• ilustrazioak (argazkiak, marrazkiak, etab.);
• grafikoak, taulak, diagramak, irudiak, etab.;
• ezaugarri tipografikoak (letra tipoak, intentsitatea, espazioa, azpimarra, diseinua, etab.).