Europako Erreferentzia Markoa - HABE

1 2 1
Erreferentzia Markoaren erabiltzaileek gogoan izan beharko dute, eta, hala dagokionean,
zehaztu:
• Nola hartuko diren kontuan ekoizpen, harrera eta elkarreraginezko jardueretan parte
hartzen duten komunikatzeko bideen edo bitartekoen desberdintasunak, eta hizketan,
entzumenean, irakurmenean eta idazmenean zerikusia duten prozesu psikolinguistikoenak,
a) ikasleei aurkezteko ahozko eta idatzizko testuen hautaketan, egokitzean eta
konposizioan, b) ikasleek testuak erabiltzeko ustez izan behar duten moduan eta c)
ikasleek ekoizten dituzten testuen ebaluazioan.
• Nola lortuko den ikasleek eta irakasleek kontzientzia kritikoa izatea a) ikasgelako diskurtsoko
testuaren ezaugarriena, b) proba eta azterketetako ohiko testu-motaren ezaugarriena,
c) irakaskuntzako eta erreferentzia materialetako testuen ezaugarriena.
• Nola lortuko den ikasleek testuak erarik egokienean ekoiztea, a) beren komunikaziohelburuen
arabera, b) erabilera-testuinguruaren arabera (arloak, egoerak, hartzaileak,
mugak), c) erabilitako baliabideen arabera.
4.6.3 Testuak eta jarduerak
Ekoizpen linguistikoko prozesuaren emaitza testu bat da, ahoskatu edo idazten denean bide edo
bitarteko jakin baten bidez transmititzen den eta bere sortzailearekiko erabat independente bihurtzen
den “mezu” bat. Testuak, orduan, hizkuntzaren ulermen-prozesuko sarrerako material gisa dihardu.
Idatzizko “mezuak” objektu konkretuak dira, harrian zizelkatuak, eskuz idatziak, mekanografiatuak,
inprimatuak edo elektronikoki sortuak. Komunikazioa ahalbidetzen dute, nahiz eta igorlea eta hartzailea
espazioan eta denboran elkarrengandik urrun egon, gaur egungo gizartean sarritan gertatzen den
bezala. Aurrez aurreko ahozko elkarreraginean, bidea akustikoa da: soinu-uhinak, iragankorrak eta
berreskuraezinak. Izan ere, hiztun gutxik erreproduzi dezakete zehatz-mehatz elkarrizketa batean esan
berri duten testua. Komunikazio-helburua bete delarik, oroimenetik kanporatu egiten da; hori, oroimenean
entitate oso gisa egon den kasuetan. Hala ere, teknologia modernoen eraginez, soinu-uhinak grabatu
egin daitezke, eta transmititu, edo beste bitarteko baten bidez gorde eta gero ahozko uhin bihurtu
berriro ere. Horrela, komunikazioa posible da nahiz eta igorlea eta hartzailea denboran eta espazioan
elkarrengandik urrun egon. Gainera, bat-bateko diskurtsoak eta elkarrizketak grabatu egin daitezke eta
gero testu gisa transkribatu edo aztertu, komeni denean. Ezinbestean, bat datoz hizkuntz jarduerak,
batetik, eta horien emaitza diren testuak deskribatzeko proposatzen diren kategoriak, bestetik; izan ere,
hitz bera erabil daiteke bietarako. “Itzulpenak” itzultzeko jarduera edo testu itzulia adieraz dezake.
Era berean, “solasaldi”, “eztabaida” edo “elkarrizketa” terminoek parte-hartzaileen arteko komunikazio-elkarreragina
izenda dezakete, baina baita elkarreragin horretan trukatzen diren enuntziatuen
sekuentzia ere, genero jakin batean sailkatutako mota espezifiko bateko testua osatzen duena.
Ekoizpen-, harrera-, ulermen-, elkarreragin- eta bitartekotza-jarduera guztiak denboran zehar gertatzen
dira. Bistakoa da hizketa denbora errealean gertatzen dela, bai ahozko adierazpen-jarduerei eta
ahozko ulermenari dagokionez, bai bitartekoari berari dagokionez ere. Ahozko testu baten “aurrekoa”
eta “gerokoa” horixe dira, hitzez hitz. Idatzizko testuan, berriz, espazioko “dispositibo” estatikoa denez
(gora edo behera mugitzen diren testu elektronikoak izan ezik), ez da hala gertatzen. Ekoizpenean, idatzizko
testu bat zuzendu egin daiteke, edo testuaren pasarte batzuk ezabatu eta beste berri batzuk erants
daitezke. Ezin jakin daiteke elementuak zer ordenatan sortuak diren, nahiz eta ordena linealean ageri
diren sinbolo-kate baten moduan. Harreran, irakurlearen begirada aske da testuan nahi duen noranzkoan
mugitzeko. Baliteke irakurleak ordena zorrotz bati, sekuentzia lineal bati jarraitzea, irakurtzen