Europako Erreferentzia Markoa - HABE

4. kapitulua
Hizkuntzaren erabilera eta erabiltzaile edo ikaslea
6 5
Sarrera
Lehen hiru ataletan sarrera eta azalpena egin ondoren, 4. eta 5. kapitulutan kategorien sailkapen nahiko
xehea aurkeztuko da, hizkuntzaren erabilera eta erabiltzailea deskribatzeko. Lan honetan oinarri
gisa hartu den ikuspegiari jarraituz, hots, ekintzara bideratutako ikuspegiari, ikaslea hizkuntzaren erabiltzaile
bihurtuko dela hartuko da kontuan. Ildo horretatik, kategoria-eskema bera ezarriko zaio hizkuntza
baten ikasleari nahiz erabiltzaileari. Nolanahi ere, garrantzi handiko bereizketa bat egin beharra
dago: hizkuntza baten eta hizkuntza horren kulturaren ikasleak, izan haren bigarren hizkuntza edo
atzerriko hizkuntza, ez du galduko ama-hizkuntzan eta bere kulturan zuen gaitasuna; eta, era berean,
gaitasun berria ez da gaitasun zaharretik erabat bereiz egongo. Ikasleak ez du ikasiko jarduteko eta
komunikatzeko era berririk edo elkarrekin loturarik ez dutenik; eleanitz bihurtzen da, eta kulturaniztasuna
garatzen du. Hizkuntza bakoitzari buruzko hizkuntz eta kultur gaitasuna aldatu egiten dira beste
hizkuntzaren ezagutzaren bidez, eta ezagutza berriek kulturarteko kontzientzia bat, trebetasun batzuk
eta ahalmen batzuk eratzen laguntzen dute. Gizabanakoari aukera ematen diote izaera aberatsagoa eta
konplexuagoa garatzeko, eta areagotu egiten dute gerora beste hizkuntza batzuk ikasteko eta kultur
esperientzia berrietara zabaltzeko gaitasuna. Era berean, ikasleei gaitasuna eman die, interpretazioaren
eta itzulpenaren bidez, zuzenean elkarrekin komunikatu ezin diren bi hizkuntzako hiztunen artean
bitartekotza egiteko. Atal batzuetan tarte bat egingo zaie hizkuntz ikaslearen eta ama-hizkuntza duen
hiztun elebakarraren arteko bereizketa egiten duten ekintzei (4.4.4 atala) eta gaitasunei (5.1.1.3, 5.1.2.2
eta 5.1.4 atalak).
Galdera-koadroak
Irakurleak ikusiko duenez, hemendik aurrera, koadro bat agertuko da atal bakoitzaren amaieran; koadro
horrek aukera emango dio Erreferentzia Markoaren erabiltzaileari koadroaren ondoren agertzen
diren galdera bat edo gehiago “gogoan izateko eta, hala dagokionean, zehazteko”. “Ikasleak zer egin
behar du, nola emango zaio horretarako gaitasuna, zer eskatuko zaio horri buruz” esaldiak ikaskuntzari,
irakaskuntzari eta ebaluazioari dagozkie, hurrenez hurren. Koadroaren edukia gonbit moduan aurkezten
da, jarraibide moduan baino gehiago; izan ere, Erreferentzia Markoa ez dela aginduzkoa nabarmendu
nahi da. Erabiltzailearentzat arlo oso batek interesik ez badu, ez du arlo horri dagokion atal
bakoitza xehetasunez aztertu beharrik. Gehienetan, ordea, espero izatekoa da Markoaren erabiltzaileak
koadro bakoitzean agertzen den gaiari buruz gogoeta egingo duela eta nahi duen erabakia hartuko
duela horren gainean. Garrantzizko erabakia hartuz gero, helburu jakin horretarako aurkezten diren
kategoriak eta adibideak erabiliz (eta horiek osatuz, hala behar izanez gero) formula daiteke.
4. atalean egiten den hizkuntzaren erabileraren eta erabiltzailearen azterketa funtsezkoa da
Erreferentzia Markoa erabiltzeko; izan ere, bertan agertzen diren parametroen eta kategorien egiturak
aukera eman behar lieke hizkuntzen ikaskuntzan, irakaskuntzan eta ebaluazioan diharduten guztiei, termino
zehatzetan eta nahi duten sakontasunaz, hizkuntzaren erabileraren bidez beren ustez ikasleek zer
egin dezaketen eta ongi moldatzeko zer jakin behar luketen pentsatzeko eta azaltzeko. Markoaren helburua
integratzailea izatea da, baina inola ere ez xehea izatea. Ikastaroen diseinatzaileek, gidaliburuen
egileek, irakasleek eta aztertzaileek erabaki zehatzak hartu beharko dituzte testuen, ariketen, ekintzen,
proben eta abarren edukiari buruz. Izan ere, prozesu horrek ez du aurrez zehaztutako menu batean