Europako Erreferentzia Markoa - HABE

dioten. Atazak errutinazkoak edo automatikoak ez badira, estrategiak erabili beharko dira komunikazioan
eta ikaskuntzan. Eta atazak gauzatzeko hizkuntz jarduerak bideratu behar diren heinean, ezinbestekoa
izango da ahozko nahiz idatzizko testuak garatzea (ulermenaren, ekoizpenaren, elkarreraginaren
edo bitartekotzaren bidez).
3 5
Aurretik deskribatu dugun ikuspegi orokorra ekintzetan oinarritua da, argi eta garbi. Eragileek
beren gaitasunei loturiko estrategiak nola erabiltzen dituzten eta egoera bakoitza nola sumatzen edo
imajinatzen duten hartzen du kontuan, alde batetik; eta, bestetik, testuinguru eta baldintza jakinetan
gauzatu behar diren ataza edo atazak.
Hortaz, armairua mugitu (ataza) behar duen norbaitek, bultzaka eraman dezake, edo, errazago
garraiatzeko, piezak askatu eta gero berriz muntatu, edo profesional bati deitu mugi diezaion, edo
amore eman eta lan hori hurrengo eguna arte bere horretan utzi, etab. (estrategia guztiak). Aukeratzen
den estrategiaren arabera, ataza gauzatzeko (edo saihesteko, edo atzeratzeko, edo berriro definitzeko)
beharrezkoa izango da, edo ez, hizkuntz jarduera bat eta testu bat prozesatzea (adibidez piezak askatzeko
jarraibideak bidetu, telefono-deiak egin, etab.). Era berean, ikasle batek eskolan atzerriko hizkuntza
bateko testua itzuli behar duenean (ataza), hainbat bide har ditzake: testu hori aldez aurretik
itzulita dagoen begiratu, ikaskide bati bere lana erakusteko eskatu, hiztegia erabili, ezagutzen dituen
hitz edo egitura urrietan oinarrituta esanahiren bati antzematen saiatu, ariketa ez aurkezteko aitzakiaren
bat asmatu, etab. (estrategia posible guztiak). Hemen aurreikusten diren kasu guztietarako, ezinbestekoa
izango da hizkuntz jarduera bat eta testu bat prozesatzea (itzulpena edo bitartekotza, ikaskide
batekiko ahozko negoziazioa, irakaslearentzako idatzizko edo ahozko aitzakiak, etab.).
Estrategia, ataza eta testuaren arteko harremana atazaren beraren araberakoa da. Litekeena da atazak
hizkuntzaren premia berezia izatea, hots, hizkuntz jardueren behar handia izatea, eta aplikatzen
diren estrategiak hizkuntz jarduerekin lotuak izatea nagusiki (adibidez, testu bat irakurri eta komentatu,
“hutsuneak bete” motako ariketa bat egin, hitzaldi bat eman, aurkezpen bati buruzko oharrak idatzi).
Era berean, litekeena da hizkuntz osagairen bat izatea; hots, hizkuntz jarduerak behar denaren
parte bat bakarrik dira, eta aplikaturiko estrategiak ere, edo batez ere, beste ekintza batzuekin lotuak
dira (adibidez, errezeta bati jarraituz sukaldean aritzearekin). Eta ataza asko dira hizkuntz jarduerara jo
gabe egiteko modukoak. Kasu horietan, egin beharreko ekintzak ez dira hizkuntz jarduerak izango, eta
aplikatu beharreko estrategiek beste era bateko ekintzekin zerikusia izango dute; adibidez, kanpindenda
hitzik egin gabe jar daiteke, hori egiten badakiten zenbait lagunen artean. Teknikari buruzko
ahozko trukea tarteka dezakete, edo atazarekin inolako zerikusirik ez duen elkarrizketa bat egin dezakete,
edo ataza gauzatzen duten bitartean abesten aritu daiteke kide horietako bat. Taldeko norbaitek
hurrena zer egin behar den ez dakienean izaten da ezinbestekoa hizkuntzaren erabilera, edo aurrez finkatutako
errutina okerra denean.
Era honetako analisietan, estrategiak, bai komunikazio- bai ikas-estrategiak, eta horiei dagozkien
atazak beste edozeinen moduko estrategia eta ataza mota bat baino ez dira. Era berean, egiazko testuak
edo helburu pedagogikoetarako sortuak, ikasleek ekoiztutakoak eta gidaliburuak testu-mota bat baino
ez dira, beste askoren arteko beste bat.
Datozen kapituluetan alderdi eta azpikategoria bakoitzaren azalpen xehea egingo da, adibideen eta,
hala behar denean, deskribatzaile-eskalen laguntzarekin. 4. kapituluak hizkuntzaren erabileraz dihardu:
hizkuntzaren erabiltzaileak edo hizkuntza ikasten ari denak zer egin behar duen azaltzen du. 5. kapituluak,
berriz, hizkuntzaren erabiltzaileari ekiteko ahalmena ematen dioten gaitasunak ditu aztergai.