Europako Erreferentzia Markoa - HABE

da erabiltzaileak atal jakin bat desegokia dela erabakitzea, agian ez delako gogoan dituen ikasleentzat
egokia, edo, haiei baliagarri gerta balekieke ere, ez delako lehentasunezkoa, denborak eta beste baliabide
batzuek ezarritako mugak direla eta. Hala izanez gero, alde batera utz daiteke atal hori. Aldiz,
egoki ikusten bada (eta litekeena da, agian, testuingurua kontuan hartuta, erakargarria izatea),
Erreferentzia Markoaren 4. eta 5. kapituluetan kategoria eta parametro nagusien izenak agertzen dira,
zenbait adibidez gainera.
1 7
Dena den, asmoa ez da oso kategoria eta adibide zehatzak ematea. Erabiltzaileak arlo espezializatu
bat deskribatu behar badu, adibidez, litekeena da oraingo sailkapenean beste zenbait azpikategoria
zehaztu behar izatea. Adibideak iradokizun hutsak dira. Erabiltzaileak horietako batzuk kontuan hartu,
beste batzuk baztertu edo bereak erants ditzake. Izan ere, gogoan izan behar dugu Erreferentzia
Markoan agertzen diren zenbait gauza alferrikakoak izan daitezkeela erabiltzaile batzuentzat, eta, funtsezkoak,
aldiz, beste jatorri kultural batekoentzat, edo beste egoera batean diharduten eta beste era
bateko ikasleak dituztenentzat. "Baldintza eta mugei" dagokienez, adibidez, baliteke ikastetxe jakin
bateko irakasleak entzumen-mailak kontuan hartzeko beharrik ez izatea; aldiz, hegazkin-pilotuen irakasle
batek bere ikasleak, izugarrizko hotsa dagoela, lurretik airerako komunikazio batean zifrak behar
bezala ezagutzen trebatzea lortzen ez badu, ikasle horiek, eta beren hegazkineko bidaiariak, heriotzara
kondena ditzake! Bestalde, erabiltzaile bati egoki irudi dakioke zenbait kategoria eta adierazle eranstea,
eta kategoria eta adierazle berri horiek lagungarriak izan daitezke beste erabiltzaile batentzat. Hori
dela eta, Markoko 4. eta 5. kapituluetako eskema taxonomikoa ez da sistema itxitzat hartu behar, esperientziaren
bidez garatzeko sistematzat baizik.
Printzipio hori bera aplikatu dugu hizkuntz gaitasunaren mailei dagokienez. 3. kapituluan argi eta
garbi azaltzen denez, erabiltzaile bakoitzak finkatuko du mailak bereizteko arrazoiaren eta bereizketa
horretatik aterako den informazioari emango dion erabileraren araberako maila-kopurua. Ez da komeni
maila asko, edo entitate asko, finkatzea, premiarik ez badago. Adarkatze "hipertestualaren" printzipioak
–3.2. atalean azaltzen da printzipio hori (1. irudia)– banda zabalago edo estuagoko mailak finkatzeko
aukera ematen die profesionalei, hots, bere beharren arabera, ikasle-taldean bereizketa lausoagoak
edo nabarmenagoak egiteko. Helburuen bereizketa-mailen arabera ere egin daiteke (eta hala egiten
da sarri), eta helburu horien lorpena kalifikazioen arabera neurtu.
Lan honetan proposatzen dugun markoak sei maila ditu, eta azterketak egiten diharduten zenbait
erakunde publikoren jardueran oinarritua da. Marko horretan proposatzen diren deskribatzaileak "gardenak,
baliagarriak eta egokiak direla egiaztatu dute hezkuntzaren hainbat arlotako adituek eta formazio
linguistiko eta irakaskuntza-esperientziaren arabera profil oso desberdina duten irakasleek, irakasten
duten hizkuntza ama-hizkuntza dutenek eta ez dutenek"; eta horrexek ematen dio bermea (ikus
Komunikazio-gaitasunak, 3.4. atala). Dena dela, gomendio gisa ematen ditugu hemen, ez baitira inola
ere nahitaez bete beharrekoak: "gogoeta, eztabaida eta ondorengo ekintzen oinarri gisa… Adibideen
helburua aukera berriak eskaintzea da, ez erabakiei aurrea hartzea" (ibid.). Garbi gelditu da, nolanahi
ere, era guztietako profesionalek benetan eskertzen dutela erreferentzi maila bateratu batzuk izatea,
kalkulu-tresna moduan; profesional horientzat, beste hainbat esparrutan gertatzen den bezala, lagungarria
da neurri eta formatu estandar, egonkor eta onartuekin lan egin ahal izatea.
Erabiltzaileari, erabiltzaile den aldetik, eskalen araberako sailkapen-sistema eta sistema horri atxikitako
deskribatzaileak era kritikoan erabiltzeko eskatzen diogu. Europako Kontseiluko Hizkuntza
Modernoen Sailak eskertuko du sistema hau erabiltzean izandako esperientziaren berri ematen duten
txostenak jasotzea. Kontuan izan, bestalde, hemen ematen diren eskalak ez dagozkiola hizkuntza baten
gaitasun orokorrari soilik, aitzitik, baita 4. eta 5. kapituluetan azaltzen diren hizkuntz gaitasunaren parametro
askori ere. Ikasle edo ikastalde jakinentzat profil desberdinak zehazteko aukera ematen du horrek.