You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
poterit detestari peccatum commissum ab alio? Cur<br />
non poterit dolere, quod per peccatum alterius illata<br />
sit iniuria Deo et malum causatum in bonis eius<br />
extrinsecis?<br />
2 - Confirmo eadem virtus perficit habentem ut<br />
amet honestatem sui obiecti et detestetur malum ei<br />
contrarium, non solum in ipso habente, sed in<br />
quocumque alio. Sic iustitia inclinat iustum, ut amet<br />
honestatem iustitiae et odio habeat et detestetur<br />
turpitudinem iniustitiae in actibus, non solum suis,<br />
sed etiam aliorum. 299 Cur ergo idem non dicemus de<br />
virtute paenitentiae?<br />
3 - Dico II. Potest etiam unus agere paenitentiam de<br />
peccato commisso ab altero.<br />
Probo. Potest detestari peccatum commissum ab<br />
altero, deque eo vehementer in animo suo dolere et<br />
cruciari. Potest igitur de eo veram paenitentiam<br />
agere. Quid enim est paenitentiam agere, nisi<br />
paenam pati ac sustinere? Atqui in animo<br />
vehementer dolet et cruciatur eo quod alii peccent<br />
Deumque gravissime offendant, tenet, patitur ac<br />
sustinet veram paenam ob peccatum alterius, ergo<br />
veram paenitentiam de eo agit. Difficultas est dici<br />
ne possit proprie paenitere pro peccato alterius?<br />
Negat Aegidius Coninch. 300<br />
4 - Notandum tamen, est; nos dupliciter posse de<br />
aliquo nomine, seu verbo loqui; scilicet secundum<br />
primam eius impositionem et secundum eius<br />
extensionem. Potest enim primo imponi ad<br />
significandum unum et post secundum frequentem<br />
hominum usum, extendi ad significandum alia et<br />
quamvis secundum primam, improprie significet<br />
ista; ea tamen significat proprie consideratum iuxta<br />
extensionem. Sic istud nomen visio impositum primo<br />
fuit ad significandum actum sensus visus et post ex<br />
usu hominum extensum est ad significandum actum<br />
cognitionis clarae intellectus et secundum primam<br />
impositionem, cognitio intellectus improprie dicitur<br />
visio; dicitur tamen, propriissime visio secundum<br />
huius vocis extensionem. Est expressa doctrina S.<br />
Thomae. 301 Hoc notato.<br />
5 - Dico III. Si verbum paenitere consideretur<br />
secundum primam impositionem, unus non potest<br />
dici paenitere de peccato commisso ab alio; dici<br />
tamen, potest de eo paenitere si consideretur<br />
secundum extensionem.<br />
- Traduzione da P. Vittorio Garau - 157<br />
Perché dunque un giusto non potrebbe detestare il<br />
peccato commesso da un altro? Perché non<br />
potrebbe dolersi che col peccato di un altro sia<br />
stata fatta ingiuria a Dio e dell'offesa causata ai<br />
suoi beni estrinseci?<br />
2 - Ribadisco: la stessa virtù guida colui che la<br />
possiede, perché ami l'onestà del suo oggetto e<br />
detesti il male a lei contraria, non solo in colui che<br />
la possiede, ma in qualunque altro. Così la<br />
giustizia spinge il giusto ad amare l'onestà della<br />
giustizia e a odiare e detestare la nefandezza<br />
dell'ingiustizia nelle azioni non solo proprie, ma<br />
anche in quelle degli altri. Perché, dunque, non<br />
dovremmo dire lo stesso della virtù della<br />
penitenza?<br />
3 - In secondo luogo: uno può anche fare<br />
penitenza per il peccato commesso da un altro.<br />
Provo. Può detestare il peccato commesso da un<br />
altro e di esso dolersi e affliggersi profondamente<br />
nel suo animo. Può dunque, per esso, fare vera<br />
penitenza. Che significa, infatti, fare penitenza, se<br />
non patire la pena e accettarla? Ma poiché si duole<br />
e si affligge profondamente nell'animo perché altri<br />
peccano e offendono molto gravemente Dio, egli<br />
subisce, patisce e sopporta una vera pena per il<br />
peccato di un altro, dunque per esso fa una vera<br />
penitenza. La difficoltà è dire se possa<br />
propriamente pentirsi per il peccato altrui. Lo<br />
nega Egidio Coninch.<br />
4 - E' da notare, tuttavia: noi possiamo parlare di<br />
un nome o di una parola in due modi; cioè<br />
secondo il significato e secondo la sua estensione.<br />
Può essere, infatti, in primo luogo, dato per<br />
significare una sola cosa e poi, secondo l'uso<br />
frequente degli uomini, essere esteso a significare<br />
altre cose e, sebbene secondo il primo<br />
impropriamente significhi le stesse, tuttavia le<br />
significa propriamente, considerato secondo<br />
l'estensione. Così il nome visione, fu imposto in<br />
primo luogo a significare l'atto del senso della<br />
vista e dopo, per l'uso degli uomini fu esteso a<br />
significare l'atto della conoscenza chiara<br />
dell'intelletto; secondo il primo significato la<br />
conoscenza dell'intelletto impropriamente si dice<br />
visione, si dice, tuttavia, molto propriamente<br />
visione, secondo l'estensione di questa voce. E'<br />
chiara dottrina di S. Tommaso. Ciò notato.<br />
5 - In terzo luogo: se il termine pentirsi viene<br />
considerato secondo il primo significato, non si<br />
può dire che uno possa pentirsi del peccato<br />
commesso da un altro; si può dire, invece, che può<br />
pentirsi se lo si considera secondo l'estensione.<br />
299 Suarez, De paenitentia, disp.2, sec.I, dub.4, post I concl; Coninch, Disp.I, n.14. Idem de charitate, disp.24, n.8; Filliucius,<br />
4.I, Tractac.6, cap.I, q.4; Aegidius, Trullench. De Sacramentis, lib.4, cap.I, dub.I, n.3.<br />
300 Coninch, dub.3,num.19.<br />
301 S.Thomas, 1,67.1 et 2.2.57.1 ad 1.