Referentiekader geldboetes - Europese Beweging

estuursrecht meer vrijheid dan in het strafrecht, waar sprake is van een sterkere systeemafhankelijkheid.
1.3 Onderzoeksstrategie
1.3.1 Literatuurstudie
Met het onderzoek wordt beoogd meer te weten te komen over de hoogte van de boetes en de
vormgeving van boetestelsels. Waarom zijn boetes zo hoog als ze zijn? Het antwoord op deze
vraag kan op twee niveaus worden beantwoord. Het eerste niveau is dat van de wet, het tweede
dat van het beleid met name van het orgaan dat die wet uitvoert. De eerste stap vormt de reconstructie
van de argumenten die worden aangedragen voor een bepaalde boete. Voor wat betreft
strafrechtelijke boetes resulteert dit in een inventarisatie en analyse van het Wetboek van Strafrecht
en het beleid dat daarop is gebaseerd, waarbij moet worden onderscheiden tussen het OMbeleid
in de vorm van de Polaris-richtlijnen en overige OM-beleidsregels en de rechterlijke oriëntatiepunten
straftoemeting en de Databank Consistente Straftoemeting. Hierbij wordt ingegaan op
het strafrecht in het algemeen en het ordeningsstrafrecht in het bijzonder
1.3.2 Kwantitatieve analyse bestuurlijke boetestelsels
De literatuurstudie verschaft een algemeen overzicht die zich met name richt op strafrechtelijke
boetestelsels. Meer in het bijzonder voor de bestuurlijke boete geldt een zeer grote variatie van
stelsels, op verschillende beleidsterreinen, met verschillen ten aanzien van de vormgeving en
boetehoogte en (dus) verschillende rationaliteiten. Met als doel deze rationaliteit te ontrafelen,
zijn vervolgens de kenmerken van alle 82 bestuurlijke boetestelsels in kaart gebracht. 13 In de
bijlage zijn deze boetestelsels aangeduid en zijn de belangrijkste kenmerken per boetestelsel
weergegeven. Het verzamelen van enkele kenmerken van deze boetestelsels biedt de mogelijkheid
om de bevindingen in de steekproef te verifiëren en aan te vullen.
1.3.3 Deskresearch steekproef bestuurlijke boetestelsels
Op basis van de bevindingen in de kwantitatieve analyse is een selectie gemaakt van twaalf bestuurlijke
boetestelsels. Van de geselecteerde boetestelsels is de parlementaire geschiedenis bestudeerd
en zijn meer kenmerken achterhaald. Deze twaalf wetten en aanverwante regelgeving
(inclusief beleidsregels) worden uitvoerig beschreven en geanalyseerd. De steekproef is tot stand
gekomen met behulp van een aantal criteria, met als doel een zo groot mogelijke spreiding van
soorten boetestelsels. De volgende criteria en overwegingen zijn daarbij leidend geweest:
- Het betrokken ministerie. Verschillende wetsfamilies zullen een eigen, mede door
traditie bepaalde, boetehoogte en vormgeving van het boetestelsel hanteren. Verschillende
rechtsgoederen moeten in het onderzoek vertegenwoordigd zijn. Verschillende
departementen / beleidsterreinen zullen gericht zijn op de bescherming van een
of meer ‘eigen’ rechtsgoederen (uiteenlopende aard delict).
- De maximale boetehoogte. Zowel lage, hoge als zeer hoge boetes moeten in het onderzoek
vertegenwoordigd zijn.
- De aard van de overtreder. Zowel natuurlijke personen-overtreders als rechtspersonen-overtreders
moeten in het onderzoek vertegenwoordigd zijn.
- De vormgeving van het boetestelsel. Ten minste de volgende drie typen stelsels moeten
in het onderzoek vertegenwoordigd zijn: wettelijk gefixeerd boetes, via beleidsregels
gefixeerde boetes, geheel open stelsel.
- Aantallen opgelegde boetes. Zowel wetten die weinig, wetten die veel als wetten die
zeer veel boetes sorteren, moeten in het onderzoek vertegenwoordigd zijn.
Aan de hand van deze criteria zijn de volgende boetestelsels geselecteerd:
- Algemene Ouderdomswet.
13
Dit zijn alle op 1 januari 2011 bekende boetestelsels. Boetestelsels die na deze datum in werking zijn getreden, vallen buiten het
bereik van het onderzoek.
6