Referentiekader geldboetes - Europese Beweging

De overtredingen van de Wft die in artikel 1 onder 2 e WED strafbaar zijn gesteld, kunnen
gesanctioneerd worden met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren, taakstraf of een geld‐
boete van de vierde categorie in het geval van een misdrijf (art. 6 lid 1 onder 2 e WED) of met
hechtenis van ten hoogste zes maanden, taakstraf of geldboete van de vierde categorie in het
geval van een overtreding (art. 6 lid 1 onder 4 e WED).
In de Memorie van Toelichting bij de ‘Wet wijziging boetestelsel financiële wetgeving’
wordt ook stilgestaan bij de strafrechtelijke handhaving. Tijdens de parlementaire behandeling
van deze wet hebben verschillende partijen de vrees geuit dat het afdoen van een overtreding
via het bestuursrecht tot een zwaardere sanctie kan leiden dan wanneer de overtreding straf‐
rechtelijk zou worden afgedaan. De verhoging van de wettelijke maxima en de wijziging van de
inrichting van de boetesystematiek brengt inderdaad mee dat hogere bestuurlijke boetes kun‐
nen en zullen worden opgelegd dan mogelijk is via een strafrechtelijke afdoening. De draag‐
kracht van de financiële instellingen die te maken krijgen met deze bestuurlijke boetes, loopt
nogal uiteen. Om een effectieve handhaving te kunnen realiseren, is vereist dat de preventieve
werking van bestuursrechtelijke sancties voldoende groot is. In de Memorie van Toelichting
wordt bovendien opgemerkt dat het niet uitzonderlijk is dat het bedrag van een via het be‐
stuursrecht op te leggen boete hoger is dan het bedrag dat via strafrechtelijke afdoening had
kunnen worden vastgesteld. Denk bijvoorbeeld aan het mededingingsrecht. Tot slot moet niet
uit het oog worden verloren dat strafrechtelijke afdoening kan leiden tot een vrijheidsbene‐
mende straf en bijkomende maatregelen, waaronder voordeelsontneming. De wijziging van de
financiële wetgeving beoogt effectieve handhaving en effectieve preventieve werking mogelijk
te maken. Dit vereist dat de toezichthouder een op de betrokken financiële instelling toegesne‐
den bestuurlijke boete kan opleggen. Bij een overtreding is een strafrechtelijke afdoening dan
ook bedoeld voor de ernstigste gevallen: gevallen waarin een financiële sanctie op maat alleen
niet volstaat.
3.2 Boetepraktijk
In § 3.1 is beschreven hoe de boetesystematiek van twaalf bestuurlijke boeteregelingen op pa‐
pier (wet en beleid) in elkaar steekt. Op basis van deze verkenning ontstaat er al een beeld van
de relevante factoren die van invloed zijn op de wettelijke boetemaxima en het boetebeleid.
Daarmee is echter nog niets gezegd over de praktijk van boeteoplegging. De volgende stap is
daarom het reconstrueren van de toepassing van het boetebeleid. Hiertoe is een drietal case
studies verricht. Deze betreffen de AOW, de Tabakswet en de Mededingingswet. De case studies
zijn uitgevoerd door middel van interviews (met beleidsmedewerkers, die overzicht hebben van
het boetebeleid, en met beslissers die de dagelijkse afwegingen maken ten aanzien van de boe‐
teoplegging). De (medewerkers van) bestuursorganen waarmee gesproken is, zijn vaak ook be‐
voegd bestuurlijke boetes op te leggen ten aanzien van andere wetgeving. Hoewel daar het
zwaartepunt niet lag, is tijdens de gesprekken ook gesproken over de boetepraktijk van deze
andere wetgeving. Het doel van deze case studies is om te verifiëren of ‘het papier’ in de prak‐
tijk uitgangspunt is van de boeteoplegging. Met andere woorden, het doel is om erachter te
komen of in de praktijk wel of geen, op andere uitgangspunten gestoelde, interne richtlijnen
worden gebruikt bij de concrete boeteoplegging. Hieronder blijkt dat dit niet het geval is. De
kenbare, openbare regels uit de wet en/of het beleid blijken daadwerkelijk toegepast worden in
de praktijk.
63