Referentiekader geldboetes - Europese Beweging

eerste overtreding met een waarschuwing wordt volstaan, of dat recidive resulteert in een ver‐
hoging met 50% dan wel 100%.
Recidive of herhaalde recidive is voorts relevant voor de vraag of in plaats van de be‐
stuursrechtelijke weg de strafrechtelijke weg gevolgd dient te worden. Ook in dit opzicht is de
betekenis van recidive niet eenduidig. Hierbij verdient aandacht dat de maximale boetes in het
strafrecht vaak lager zijn dan in het bestuursrecht. Daar staat tegenover dat in het strafrecht
andere sancties dan geldboetes mogelijk zijn (zoals vrijheidsstraf).
Conclusie is dat in beide rechtsgebieden ook op verschillende wijze met recidive als boe‐
teverhogende factor wordt omgaan. De betekenis van (herhaalde) recidive voor de keuze tussen
de bestuursrechtelijke of strafrechtelijke weg loopt uiteen.
5.4.5 Vormgeving boetestelsel
Hoewel daarbinnen veel variatie bestaat, waarbij onder meer moet worden gedacht aan belang‐
rijke verschillen tussen het commune en het ordeningsstrafrecht, kan het strafrecht als een stel‐
sel worden beschouwd. Op wettelijk niveau moet hierbij worden gewezen op de algemene be‐
tekenis van het Wetboek van Strafrecht. Naast vele andere bepalingen kan worden gewezen op
artikel 23 Sr, dat in het vierde lid een zestal categorieën met maximale boetebedragen en in het
negende lid een algemene indexeringsregeling kent. Verder moet worden vermeld dat de bete‐
kenis en systematiek van de OM‐beleidsregels, met inbegrip van de sterke gebondenheid van
het OM aan deze regels, over de hele linie van het strafrecht dezelfde is (zie o.a. de artt. 127,
128 en 129, alsmede art. 130 Wet RO). Opvallend is verder dat het strafrecht, naast een uitwer‐
king van voor de boetehoogte relevante factoren in de wet, een verfijnde uitwerking van derge‐
lijke factoren op beleidsniveau kent.
Voor het bestuursrechtelijke boeterecht is dit duidelijk anders. Weliswaar zijn er enkele
algemene bepalingen in de Awb neergelegd, maar voor het overige is de vormgeving van de
bestuursrechtelijke boetestelsels in de diverse bijzondere wetten zeer uiteenlopend. Niet alleen
komen stelsels met wettelijk gefixeerde boetes, stelsels met via beleidsregels gefixeerde boetes
en open stelsels voor. Ook en vooral is sprake van allerlei mengvormen. In het algemeen worden
de keuzes op het punt van de vormgeving door wetgever en beleidsmaker niet duidelijk gemoti‐
veerd. Op basis van de vergelijkende analyse lopen drie verklarende factoren in het oog, name‐
lijk het aantal bestuurlijke boetes, het ministerie dat de betrokken boeteregeling heeft ontwor‐
pen en de mate waarin de overtreding voorspelbaar is; dit laatste betreft de eenvoud van de
vaststelling van de overtreding (duidelijkheid van de delictsomschrijving en kenbaarheid van de
overtreder).
Van de nader in het onderzoek betrokken wetten is bij de Wahv en de Tabakswet sprake
van door middel van wetgeving gefixeerde boetes. De Wahv‐zaken zijn niet alleen zeer talrijk,
bovendien is sprake van eenduidige feiten waarbij bijzondere omstandigheden zoals de mate
van verwijtbaarheid plegen te ontbreken. Dit laatste gaat slechts ten dele op voor de Tabaks‐
wet‐zaken.
Feitcodering biedt de meeste fixatie, maar is slechts op enkele terreinen bruikbaar. De
aandacht trekt dat de systematiek van bandbreedtes minder fixatie lijkt te betekenen dan een
stelsel waarin wordt gewerkt met een basisbedrag in combinatie met boeteverhogende en ‐
verlagende factoren. Bij nader inzien is dit niet zonder meer het geval. Zoals uit het onderzoek
blijkt, wordt in het kader van het bandbreedte‐model namelijk beleidsmatig soms de keuze ge‐
maakt voor een basisbedrag dat zich in het midden van de uiterste bedragen bevindt. Wanneer
daarnaast wordt gewerkt met boeteverhogende en ‐verlagende factoren, is er in de desbetref‐
fende stelsels geen verschil tussen beide vormen van straftoemeting.
9