Referentiekader geldboetes - Europese Beweging

Het is interessant dat in veel gevallen het bestuursorgaan dat tot boeteoplegging be‐
voegd is ook bevoegd is om door middel van dwangmiddelen de overtreding te beëindigen.
Hoewel geen expliciete overwegingen zijn aangetroffen ten aanzien van de samenhang van deze
sanctiemogelijkheden, worden deze alternatieven wel expliciet genoemd door de wetgever als
onderdeel van het bestuursrechtelijk handhavingsinstrumentarium.
Een bijzondere contextvariabele betreft de ‘hight trust’‐overwegingen in het beleid van
een aantal boetestelsels (Telecommunicatiewet en Mededingingswet). In deze boetestelsels
worden, gelet ook op de aard van het te beschermen rechtsgoed, met een aantal normadres‐
saten afspraken gemaakt omtrent de naleving van de voorschriften. Het schenden van een af‐
spraak vormt een boeteverzwarende omstandigheid.
3.3.2.4 Recidive
Een factor die boeteverhogend werkt, is eventuele recidive. Herhaalde overtredingen leiden in
vrijwel alle onderzochte boetestelsels tot een verhoging van de op te leggen boete. Opvallend is
dat de herhaling soms ook aanleiding kan zijn om het bestuursrechtelijke handhavingsinstru‐
mentarium in te wisselen voor het strafrechtelijke. Dit houdt verband met de geschokte rechts‐
orde en morele afkeuring bij voortdurende overtredingen. In de desbetreffende gevallen wordt
het strafrecht als de juiste afdoeningsmethodiek beschouwd, juist omdat de strafrechter soms
meer sanctiemogelijkheden tot zijn beschikking heeft.
3.3.3 Factoren die de vormgeving bepalen
De boetstelsels variëren niet alleen voor wat betreft de boetehoogte. Ook de techniek waarmee
de boetehoogte in individuele gevallen wordt bepaald, verschilt. Soms vindt standaardisatie in
de wet of in een bijlage van de wet plaats, soms is deze standaardisatie in beleid of beleidsregels
te vinden en in een enkel geval is behalve het wettelijk maximum geen enkele nadere uitwer‐
king van de boetebevoegdheid aangetroffen (Geneesmiddelenwet). Ook de techniek verschilt,
van een standaardbedrag tot een rekensom afhankelijk van het behaalde voordeel. De aange‐
troffen variatie hangt samen met drie factoren:
- Het ministerie dat verantwoordelijk is voor de wetgeving.
- Het aantal bestuurlijke boetes/efficiëntie.
- De voorspelbaarheid van de overtreding, eenvoudig vast te stellen overtredingen.
3.3.3.1 Ministerie
Uit het vergelijkende overzicht valt op dat de vormgeving met name voor wat betreft de vraag
of nadere normering in de wet of in beleid(sregels) plaatsvindt sterk samenhangt met het minis‐
terie dat verantwoordelijk is voor het wettelijke design. In een aantal gevallen wordt expliciet in
de parlementaire geschiedenis gerefereerd aan andere vergelijkbare wetgeving (vergelijk Tele‐
communicatiewet en Mededingingswet).
3.3.3.2 Aantal bestuurlijke boetes
Ten tweede vormt het aantal maal dat een bestuurlijke boete is opgelegd een redelijke verkla‐
ring voor de mate waarin de boetehoogte in algemeen verbindende voorschriften is gefixeerd.
Voorbeelden van een volledige wettelijk gefixeerd systeem in verband met de grote aantallen
boetes zijn de Wahv en de Wav. Andersom is geen verfijning aangetroffen bij de uitvoering van
de Whc, terwijl bij deze wet relatief weinig bestuurlijke boetes worden opgelegd. De mate van
fixatie en de vorm ervan houden sterk verband met de aantallen overtredingen en de aantallen
74