Referentiekader geldboetes - Europese Beweging

doening van strafzaken. Waar de constructie van de transactie met zich brengt dat – bij vervul‐
ling van de transactievoorwaarden – het OM van (verdere) vervolging afziet, is de strafbeschik‐
king een vorm van daadwerkelijke vervolging en schuldvaststelling door het OM. Het probleem
met de transactie is dat deze niet direct executabel is, wat een nadelig effect heeft op de effici‐
entie en effectiviteit van dit handhavingsinstrument. Het voordeel van de strafbeschikking is dat
het de mogelijkheid biedt straffen en maatregelen op te leggen waarvan de tenuitvoerlegging
niet afhankelijk is van de betrokkene. Op het moment dat de geldboete die in een strafbeschik‐
king is opgenomen niet wordt betaald, kan de officier van justitie het CJIB belasten met de ten‐
uitvoerlegging van de strafbeschikking. De strafrechter hoeft in beginsel, in tegenstelling tot de
systematiek van de transactie, niet te worden ingeschakeld. Met de invoering van de strafbe‐
schikking wordt beoogd dat alleen die strafzaken bij de strafrechter terechtkomen die daar gelet
op de aard van het feit, de gewenste justitiële reactie dan wel een verschil van opvatting tussen
de verdachte en het openbaar ministerie voor in aanmerking komen. Uiteindelijk is het de be‐
doeling de transactie te vervangen door de OM‐afdoening. Het uitvaardigen van een strafbe‐
schikking is echter niet voorbehouden aan het OM (art. 257a Sv), maar kan ook, bij AMvB, wor‐
den toegekend aan opsporingsambtenaren (art. 257b Sv) en lichamen of personen met een pu‐
blieke taak belast (art. 257ba Sv). Strafbeschikkingen die door het bestuur worden uitgevaar‐
digd, heten bestuurlijke strafbeschikkingen.
De invoering van de strafbeschikking verloopt gefaseerd. De gefaseerde invoering heeft
betrekking op de feiten, de types strafbeschikkingen en de personen aan wie een strafbeschik‐
king uitgereikt kan worden. Per 1 maart 2011 is het aantal feiten dat onder de Wet OM‐
afdoening valt, verder uitgebreid met een groot deel van de veelvoorkomende, niet politie‐
transigabele overtredingen. Voorbeelden van feiten die sinds maart 2011 met een strafbeschik‐
king kunnen worden afgedaan zijn onder andere ‘het niet kunnen voldoen aan de verplichting
een identificatiebewijs te tonen’ en ‘het plegen van baldadigheid’. Bovendien kan vanaf 1 maart
2011 ook aan minderjarigen een strafbeschikking worden opgelegd. Ook geldt de strafbeschik‐
king vanaf 1 maart 2011 voor militairen en wordt het mogelijk een strafbeschikking uit te vaar‐
digen aan iemand die zich als militair identificeert. Een andere verandering is dat strafrechtelijk
beslag door middel van een strafbeschikking kan worden afgedaan.
De invoering van de bestuurlijke strafbeschikking (voor overlastfeiten) is versneld verlo‐
pen. Dit heeft te maken met de vrijwel gelijktijdige invoering van Wet bestuurlijke boete over‐
last in de openbare ruimte (Wbboor) in 2009. Het gemeentebestuur beschikt vanaf de inwer‐
kingtreding van deze wet over de bevoegdheid bestuurlijke boetes op te leggen voor overtre‐
dingen uit de APV ter zake van ‘kleine ergernissen’. Daarnaast had de minister de Tweede Kamer
toegezegd dat het bestuur in 2009 zou kunnen beschikken over de bestuurlijke strafbeschikking
om overlastfeiten te kunnen aanpakken. Aangezien de invoering van de strafbeschikkingsbe‐
voegdheid, als bedoeld in artikel 257b Sv, om praktische redenen niet haalbaar bleek in 2009, is
ervoor gekozen de boa’s van het bestuur met de strafbeschikkingsbevoegdheid van artikel 257a
Sv te laten werken. Vanaf april 2010 heeft de uitrol van de strafbeschikking in handen van op‐
sporingsambtenaren plaats gevonden. Dit heeft tot gevolg dat de grondslag van de bestuurlijke
strafbeschikking van artikel 257a in artikel 257b Sv is gewijzigd.
Vanaf 2009 beschikken gemeenten in het kader van overlastproblematiek dus over twee
sanctie‐instrumenten. In de toelichting bij het amendement waarbij de bestuurlijke strafbe‐
schikking is ingevoerd, wordt expliciet ingegaan op de verhouding tussen deze instrumenten. Bij
lezing daarvan wordt duidelijk dat de bestuurlijke strafbeschikking wordt gezien als de strafrech‐
telijke tegenhanger van de Wbboor. Om voor de burger te garanderen dat het niet uitmaakt of
hij wordt geconfronteerd met een bestuurlijke boete of een strafbeschikking, zijn beide sys‐
temen op het gebied van feitlijsten, tarieven en dergelijke, op elkaar afgestemd.
54