Referentiekader geldboetes - Europese Beweging

eeds in het kader van de schorsing van de voorlopige hechtenis (het uitgangspunt in het jeugd‐
strafrecht) kan bevorderen dat de verdachte zich onderwerpt aan bepaalde gedragsmaatrege‐
len. Zoals bijvoorbeeld – in het geval van een stelselmatige dader – een individuele trajectbege‐
leiding; het volgen van een scholings‐ en trainingsprogramma; of een van de (andere) maatrege‐
len die te vinden zijn in (in dit geval) artikel 2 van het Besluit Gedragsbeïnvloeding Jeugdigen. De
rechter kan de verdachte daartoe bewegen door een of meer van deze alternatieven als voor‐
waarde te stellen bij de voorwaardelijke schorsing van de voorlopige hechtenis (art. 493 lid 6
Sv).
De conclusie kan zijn dat het strafrecht tal van instrumenten van gedragsbeïnvloeding
kent die een strafverlagend effect hebben in die zin, dat de verdachte of veroordeelde die vrij‐
willig de gedragsbeïnvloeding ondergaat, daarmee zwaardere strafrechtelijke sancties kan voor‐
komen. Ook het ondergaan van gedragsbeïnvloeding vormt dus een strafverlagende of strafuit‐
sluitende factor.
2.2.3.3 Externe factoren
2.2.3.3.1 Vooraf
Naast ‘interne’ factoren die een rol spelen bij de strafbaarheid van delicten, zijn er ook factoren
die kunnen worden omschreven als ‘externe’ factoren. Er kunnen verschillende typen externe
factoren worden onderscheiden. In het onderstaande zullen enkele van deze typen factoren de
revue passeren, echter zonder daar al te diep op in te gaan. De bedoeling is primair te illustreren
dat de keuze voor een bepaalde strafmodaliteit en strafmaat niet alleen het resultaat is van een
afgewogen keuze of een inhoudelijk oordeel, maar ook kan worden beïnvloed door omstandig‐
heden en randvoorwaarden waarop de wetgever of beleidsmakers nauwelijks of geen invloed
hebben. Deze randvoorwaarden kunnen liggen in de sfeer van de (financiële) middelen en voor‐
zieningen, dan wel in de sfeer van de technische (on)mogelijkheden en beperkingen. Maar bij‐
voorbeeld ook in verdragsrechtelijke verplichtingen, waardoor de soevereiniteit van de staat, en
daarmee de speelruimte van de wetgever en beleidsmakers, flink wordt ingeperkt. Daarnaast
liggen in bepaalde systeemgebonden factoren de nodige randvoorwaarden besloten. Zo maakt
het nogal verschil of een bepaalde sanctie is ingebed in het ene regelsysteem of in het andere,
met alle daaruit voorvloeiende grenzen, voorwaarden, waarborgen, vormen van toezicht en
rechtsbescherming, procedureregels, et cetera, van dien. Als een strafwaardig geachte gedra‐
ging vanwege organisatorische redenen, of uit het oogpunt van een ernstig handhavingstekort
in het straf(proces)recht, wordt ondergebracht in het bestuursrecht, kan dat – als gevolg van
verschillende typisch systeemgerelateerde factoren – ook mede van invloed zijn op de modali‐
teit en de hoogte van de sanctie waarmee deze gedraging zal worden bedreigd (bijvoorbeeld
omdat in de context van dat regelsysteem andere strafmaxima of ‐minima gelden, andere straf‐
uitsluitende en ‐verlagende factoren een rol spelen, etc.). Bij wijze van illustratie een enkel
woord over verschillende van deze externe strafverlagende of strafverhogende factoren.
2.2.3.3.2 Verdragen
Het spreekt voor zich dat, sinds de Europeanisering en zelfs globalisering van het strafrecht,
verdragen steeds vaker de randvoorwaarden vormen en beperkingen met zich brengen met
betrekking tot het eigen beleid van nationale overheden op het gebied van de criminaliteitsbe‐
strijding. Verdragen kunnen de wetgever bijvoorbeeld verplichten bepaalde gedragingen straf‐
baar te stellen. Verdragen kunnen zelfs verplichtingen bevatten met betrekking tot de hoogte
van sancties waarmee deze gedragingen moeten worden bedreigd. Zo droeg het EU‐
kaderbesluit inzake Terrorismebestrijding de lidstaten (kort gezegd) op bepaalde bestaande of
27