Referentiekader geldboetes - Europese Beweging

zen. In de tweede plaats kan worden geconstateerd dat de OM‐afdoening op uiteenlopende
soorten delicten van toepassing is: het gaat zowel om zaken die tot het reguliere strafrecht ge‐
rekend kunnen worden als om zaken die onder het ordeningsrecht vallen. In de derde plaats valt
op dat opsporingsambtenaren (art. 257b Sv) en bestuursorganen (art. 257ba Sv) aan OM‐
beleidsregels gebonden zijn, ook wat betreft de hoogte van de boete. Een vierde opmerking is
dat de aanwezigheid van boetebeschikkingen niet betekent dat de in het vervolgtraject geroe‐
pen strafrechter de rol van besluitentoetser vervult: na verzet gaat de gewone procedure lopen.
Het laatste betekent dat, hoewel de strafbeschikking als een in het strafrecht geregelde bestuur‐
lijke boete kan worden beschouwd, het bestuursrechtelijk model van besluitentoetsing, met
inbegrip van de aandacht van de rechter voor het bestuurlijke beleid, in het strafrecht niet van
toepassing is.
Essentie van de OM‐afdoening is dat de bevoegdheid tot bestraffing niet enkel meer aan
strafrechters is voorbehouden, maar dat ook officieren van justitie onder omstandigheden straf‐
fen kunnen opleggen (strafbeschikkingen). Weliswaar binnen veel striktere grenzen, kunnen
zelfs opsporingsambtenaren en bestuursorganen dat doen. Dat in het kader van de OM‐
afdoening de positie van het OM is veranderd, impliceert tevens een wijziging van de plaats en
rol van zijn beleid over de boetehoogte: vergeleken met het overige strafrecht, komt het OM‐
beleid in het kader van de OM‐afdoening meer zelfstandige betekenis toe. Door de invoering
van de Wet OM‐afdoening is de noodzaak van een adequate normering groter geworden. Met
name in geval van strafbeschikkingen van opsporingsambtenaren en (ambtenaren van) be‐
stuursorganen zijn ruime kaders voor straftoemeting minder aanvaardbaar (in het licht van de
opleidingseisen die voor officier van justitie en strafrechter gelden).
Tegen deze achtergrond moet worden geconcludeerd dat de plaats en rol van niet‐
wettelijke normering van de boetehoogte in de context van de OM‐afdoening toch iets anders
moet worden beoordeeld dan in daarbuiten in het strafrecht: het belang van deze normering
lijkt in die context groter dan daarbuiten het geval is; en dit geldt ook voor de gebondenheid aan
deze normering. Dit betreft de aard van de normering van de boetehoogte, niet de inhoud van
de factoren die op die boetehoogte van invloed zijn: er is gaan aanleiding voor de veronderstel‐
ling dat er op dit laatste punt verschil bestaat ten opzichte van het overige strafrecht.
2.6 Samenvatting en tussenconclusie
2.6.1 Strafrecht in het algemeen
In dit onderzoek staat de vraag centraal hoe in het bestuursrecht en het strafrecht de boete‐
hoogte wordt bepaald en op welke wijze meer eenheid kan worden gebracht in de systematiek
waarmee de boetehoogte wordt vastgesteld. Ten behoeve van de beantwoording van deze
vraag is in dit hoofdstuk gekeken naar de straftoemeting in het strafrecht. In deze paragraaf
zullen de geïnventariseerde categorieën strafverhogende en strafverlagende factoren die zowel
op het niveau van de wet als dat van het OM‐beleid en het rechterlijk beleid een rol spelen bij
de strafrechtelijke straftoemeting in het algemeen, nog eens op een rijtje worden gezet. Daarna,
in § 2.6.2, wordt nader aandacht besteed aan de factoren die meer in het bijzonder in het kader
van de ordeningswetgeving van betekenis zijn.
Het complex van strafrechtelijke factoren in het algemeen vormt de (descriptieve, indi‐
catieve) bron voor een straftoemetingssystematiek ten behoeve van boetestelsels in het kader
van ordeningswetgeving. Voorop gesteld moet worden dat het proces van straftoemeting, in
ieder geval wat betreft de ‘commune’ strafbare feiten, vaak zo gecompliceerd is, en dat reke‐
ning moet worden gehouden met zoveel factoren, subtiliteiten en bijzondere omstandigheden
van het geval, dat blind varen op een stelsel van richtlijnen en/of oriëntatiepunten niet de aan‐
56