Referentiekader geldboetes - Europese Beweging

Overigens moet nog geconstateerd worden dat discretionaire boetebevoegdheden
hoofdregel en gebonden boetebevoegdheden uitzondering zijn; van de nader in het onderzoek
betrokken wetten kennen alleen de AOW, de Wav en de Arbeidstijdenwet gebonden boetebe‐
voegdheden. De Wav‐verplichting houdt verband met het grote belang dat de wetgever aan het
betrokken rechtsgoed hecht. Bij de verplichting in het kader van de AOW (en andere socialeze‐
kerheidswetten) is de verscherping in handhaving relevant. Aannemelijk is dat de afhankelijk‐
heid van de uitvoeringsinstantie van de informatieverstrekking door de burger hier eveneens
een rol speelt; ook kan de relatie tot (verplichte) terugvordering van betekenis zijn.
Belangrijk is tot slot de bevinding dat, uitzonderingen daargelaten (belastingrecht), de
wettelijke boetebedragen niet zijn geïndexeerd.
Conclusie is dat er op het punt van de vormgeving tussen beide rechtsgebieden over‐
eenkomsten bestaan, waarbij onder meer valt te denken aan de grote rol van (niet‐vrijblijvende)
normering op het niveau van het OM respectievelijk het bestuur, maar dat er ook opvallende
verschillen zijn waar te nemen. Het meest opvallend is wel de aanwezigheid binnen het be‐
stuursrecht van sterk verschillende stelsels.
5.5 Aanbevelingen (deelvraag iv)
5.5.1 Vooraf
Deelvraag iv luidt: Op welke wijze kan meer eenheid in de boetesystematiek worden gebracht?
Deze vraag wordt beantwoord in de vorm van een aantal aanbevelingen. In het belang van meer
eenheid in de boetesystematiek worden eerst aanbevelingen geformuleerd speciaal voor het
strafrecht respectievelijk het bestraffende bestuursrecht. Daarna volgt een nadere beschouwing
van enkele algemene overeenkomsten en verschillen tussen beide rechtsgebieden. Tegen die
achtergrond sluit dit hoofdstuk af met aanbevelingen voor beide rechtsgebieden gezamenlijk.
De vorige paragrafen zijn rechtstreeks gebaseerd op de onderzoeksbevindingen. Deze
bevindingen zelf leiden niet dwingend tot een bepaalde vormgeving van boetestelsels en tot een
bepaalde boetehoogte met daarvan dwingend af te leiden nadere bedragen. Anderzijds nodigen
zij wel nadrukkelijk uit tot een poging in de vorm van aanbevelingen om te komen tot meer
eenheid. In het belang van deze eenheid geeft het onderstaande wenselijkheden, aandachts‐
punten en oplossingsrichtingen voor achtereenvolgens de vormgeving van het boetestelsel en
de boetehoogte.
5.5.2 Aanbevelingen op het terrein van het strafrecht
Wenselijkheid van meer flexibiliteit op het punt van de boetehoogte
In het voorgaande is in kaart gebracht welke factoren van invloed zijn op straftoemeting. Aan‐
dacht verdient dat de huidige vormgeving van het strafrechtelijk sanctiestelsel op het niveau van
de wet eraan in de weg kan staan dat de straftoemeting in een aantal gevallen daadwerkelijk in
voldoende mate met deze factoren rekening houdt.
Dat komt door de wettelijke maximering van geldboetes via gefixeerde bedragen. Uit ar‐
tikel 23 lid 3 Sr volgt dat de maximale geldboete die voor een bepaald feit kan worden opgelegd,
gelijk is aan het bedrag van de categorie die voor dat feit is bepaald. In het vierde lid worden zes
categorieën met bijbehorende bedragen onderscheiden. Dat bedrag wordt op grond van het
negende lid regelmatig bij AMvB aangepast aan de ontwikkeling van de consumentenprijsindex,
maar dat doet aan het gefixeerde karakter van deze strafmaxima niet af. De wet omschrijft en‐
kele gevallen waarin een hogere geldboete kan worden opgelegd dan het maximum van de ca‐
tegorie die voor het betreffende feit is bepaald. Het eerste geval betreft de situatie waarin de
veroordeelde een rechtspersoon is, indien de voor het feit bepaalde boetecategorie geen pas‐
10