Referentiekader geldboetes - Europese Beweging

en op de verbeurdverklaring van voorwerpen – of de geschatte waarde daarvan – die daarvoor
in aanmerking komen.
Ten slotte kent ook de regeling van de OM‐afdoening (de ‘strafbeschikking’ die in de
plaats komt van de transactie) enkele sancties of aanwijzingen met een sterk reparatoir ka‐
rakter. Zo wordt in artikel 257a lid 2 Sv onder a de mogelijkheid geboden een taakstraf op te
leggen, en onder d: de verplichting tot betaling van een geldsom aan de staat ten behoeve van
het slachtoffer. Daarnaast kan nog worden gewezen op de ‘aanwijzingen’ van lid 3, zoals onder
c: de afdracht van het wederrechtelijk verkregen voordeel, en onder d: de storting van een som
gelds in het schadefonds geweldsmisdrijven of ten gunste van een instelling voor slachtoffer‐
zorg.
Ofschoon het niet meer gaat om strafuitsluitende voorwaarden, omdat ze inmiddels de
status hebben van echte strafrechtelijke sancties, hebben ze nog wel het karakter van strafver‐
lagende factoren ten opzichte van de sancties die via het ‘reguliere’ traject kunnen worden op‐
gelegd. Dat laatste geldt overigens niet of nauwelijks voor de andere sancties die op grond van
artikel 257a Sr kunnen worden opgelegd. Met dit artikel wordt immers primair beoogd wettelijk
vast te leggen dat het OM (in plaats van de rechter) min of meer dezelfde typen straffen mag
opleggen als de rechter.
Hoewel dat enigszins buiten het hier beschreven wettelijke reguleringsstelsel valt, tot
slot nog een enkel woord over het voorwaardelijke sepot. Het voorwaardelijk sepot zal in het
kader van het tweede niveau van de ‘rationaliteit van het reguleringsstelsel’ (beleid) worden
besproken. Hier kan alvast worden opgemerkt dat het OM bij de voorwaardelijke sepots gebruik
maakt van vergelijkbare voorwaarden als de voorwaarden van artikel 14c Sr (met uitzondering
van voorwaarden die een vrijheidsbenemend karakter hebben; dat dient aan de rechter te wor‐
den overgelaten).
2.2.3.2.8 Gedragsbeïnvloeding
Artikel 14c lid 2 onder 2 e Sr regelt de voorwaarde dat de veroordeelde zich laat opnemen in een
inrichting ter verpleging. Als daaraan wordt voldaan, blijven (echte) strafrechtelijke sancties
achterwege. Voorts kan de rechter op grond van artikel 14c lid 2 onder 5 e Sr nog andere voor‐
waarden stellen die het gedrag van de veroordeelde betreffen en dus ook betrekking hebben op
gedragsbeïnvloeding van de dader.
Ook elders in de wet zijn (strafverlagende) instrumenten te vinden waarmee wordt be‐
oogd het gedrag van de dader te beïnvloeden en het recidiverisico te verminderen. De bereid‐
heid daaraan mee te werken heeft eveneens een strafuitsluitend of ‐verlagend effect, zij het dat
deze alternatieve instrumenten inmiddels eveneens als wettelijke (hoofd)straffen worden aan‐
gemerkt. Wat dat betreft kan worden gewezen op de leerstraf. Zoals al bleek, kan de rechter
(onder bepaalde voorwaarden) een taakstraf opleggen in plaats van bijvoorbeeld een gevange‐
nisstraf. Een taakstraf kan bestaan uit een werkstraf of een leerstraf. Afhankelijk van het te be‐
reiken doel zal de rechter kiezen voor het ene of het andere alternatief, dan wel voor beide.
In artikel 74 Sr (transactie) zijn geen voorwaarden opgenomen die betrekking hebben op
de gedragsbeïnvloeding van verdachten, maar in artikel 257a Sv (de OM‐afdoening, die in de
plaats komt van de transactie) wel. In die zin is artikel 257a Sv – wat betreft de instrumenten
van gedragsbeïnvloeding – het resultaat van een kruisbestuiving tussen artikel 14c Sr, artikel 74
Sr en artikel 22c Sr (taakstraf). Zo biedt artikel 257a lid 2 onder a Sr het OM de mogelijkheid een
taakstraf op te leggen, en biedt lid 3 onder e het OM de mogelijkheid aanwijzingen te geven
omtrent het gedrag van de veroordeelde.
De mogelijkheden tot gedragsbeïnvloeding spelen een nog prominentere rol in het
jeugdstrafrecht. Dat houdt verband met het feit dat een belangrijke rechtvaardiging voor het
25