Referentiekader geldboetes - Europese Beweging

2.4.2.8 De proceshouding van de dader
Ook in het kader van de oriëntatiepunten speelt de houding van de dader een rol bij de straf‐
toemeting. Zoals bij de bespreking van het delict van artikel 240b Sr (kinderporno) al bleek, werd
bijvoorbeeld de bereidheid tot gedragsverandering en de erkenning van en inzicht in de proble‐
matiek van het gedrag als een strafverlagende factor gezien.
En bij de oriëntatiepunten bij artikel 8 WVW (rijden onder invloed) vormt de weigering
van een ademanalyse (art. 163 WVW) een straftoemetingsfactor in die zin, dat daarin wordt
aanbevolen de weigering met een forse sanctie af te straffen.
2.4.3 De Databank Consistente Straftoemeting
Naast deze landelijke oriëntatiepunten is – zo bleek – sinds 2002 de zogenoemde Databank Con‐
sistente Straftoemeting operationeel. Daarin worden uitspraken (van gerechtshoven) opgeno‐
men waarbij een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van meer dan vier jaar is opgelegd.
De rechter kan in de Databank zoeken op bepaalde delictstypen en/of delicten. De rech‐
ter kan daarbij kiezen uit de volgende categorieën: openbare ordedelicten, zedendelicten, ge‐
weldsdelicten (persoonlijke integriteit), diefstal, fraude, bedrog, drugsdelicten, wapen‐ en muni‐
tiedelicten, verkeersdelicten en overige delicten. Elk van deze categorieën is weer onderver‐
deeld in verschillende delicten.
Vervolgens kan de rechter binnen deze categorieën (typen) delicten zoeken op bepaalde
strafbepalende omstandigheden en kenmerken, zoals: de aard en de ernst van het letsel van het
slachtoffer, recidive, de mate van toerekenbaarheid, de leeftijd van de dader, en eventuele ver‐
slavingsproblematiek.
Dat alles leidt tot een resultatenlijst met uitspraken die aan de zoekcriteria voldoen. De
daarin voorkomende uitspraken bevatten algemene zaaksgegevens, gegevens over de casus en
het delict waarvoor de dader is veroordeeld en de opgelegde sancties en de strafmotivering.
Ook de straftoemetingsfactoren waarop de strafmaat in de verschillende uitspraken is
gestoeld, borduren voort op, dan wel vertonen grote gelijkenis met de (eerder besproken) wet‐
telijke strafverzwarende en strafverlagende factoren. 114
2.4.4 De rechtspraktijk
Blijkens een analyse van een aantal (PROMIS)uitspraken 115 van feitelijke rechters, worden rech‐
ters bij het bepalen van de strafmaat (al dan niet expliciet gebruik makend van de oriëntatie‐
punten en/of de Databank Consistente Straftoemeting) in het bijzonder geconfronteerd met de
volgende veel voorkomende strafverhogende en strafverlagende factoren. 116 Of enigszins an‐
114
Hier zal niet worden ingegaan op de discussie m.b.t. het nut van de DCS. Sommigen vinden dat de DCS weinig toevoegt aan een
(evt. verder op te getuigen) stelsel van oriëntatiepunten, anderen (zoals Fokkens) menen dat de gedachte achter de DCS juist moet
worden uitgebouwd. Op grond van een eigen onderzoekje komen ook Tulder en Diephuis tot dezelfde conclusie. Zie Frank van
Tulder en Bart Diephuis, ‘Onderzoek ‘Straftoemeting en informatie’’ , Trema Straftoemetingsbulletin nr. 1, 2009, p. 17‐19. Vgl. voorts
F.P. van Tulder en B.J. Diephuis, Afgewogen straffen, Trema Straftoemetingsbulletin, nr. 1, 2008. Zie voor achtergrondinformatie
over de DCS o.a. G.K. Schoep en P.M. Schuyt, Instrumenten ter ondersteuning van de rechter bij de straftoemeting; een onderzoek
naar de (potentiële) effectiviteit van de Databank Consistente Straftoemeting en de oriëntatiepunten voor de strafvordering, Leiden:
E.M. Meijers Instituut 2005, M.J.A. Duker, Legitieme straftoemeting. Een onderzoek naar de legitimiteit van de straftoemeting in het
licht van het gelijkheidsbeginsel, het democratiebeginsel en het beginsel van een eerlijke procesvoering. Den Haag: Boom Juridische
Uitgever 2003.
115
De nieuwe PROMIS‐aanpak biedt de mogelijkheid om een nog beter inzicht te krijgen in de straftoemetingsfactoren die in concre‐
te zaken een rol spelen bij het bepalen van de strafmaat.
116
Bij deze inventarisatie is gebruik gemaakt van een analyse van een aantal uitspraken van feitenrechters door M. Bron in het kader
van haar master‐scriptie De straftoemetingsvrijheid van de rechter in het Nederlandse rechtssysteem (Groningen, 2008). Het betreft
de uitspraken die te vinden zijn onder de LJN‐nummers: AT7856; AW1796; AU7240; AR7475; AU8189; AE4819; BC0127; BC2655;
AN9848; AH8959; AE1094; AD8671; AZ4132; BC3384; AR3223; BB4819; BB8350; AZ9941; AV0677; AT9907; AZ9602;BB8265;
AO2788; BA6525; AZ7521; BB2861; AY5737; AU8344; AF7009; AY9125; AY6134; AU7047; BC0412; BB5652; BC2655; AH8959;
51