Referentiekader geldboetes - Europese Beweging

De ‘output‐legitimatie’ zal slechts een rol spelen voor zover daaruit kan worden afgeleid
welke factoren een rol hebben gespeeld bij de strafoplegging in concrete gevallen, en in hoever‐
re die afwijkt van (informele) richtlijnen zoals de landelijke oriëntatiepunten. Ook in die zin zal
de inventarisatie als zodanig dus slechts een beschrijvend en waardevrij karakter hebben, of
anders gezegd: zal de inventarisatie van straftoemetingsfactoren die mogelijk een rol kunnen
spelen bij het construeren van een straftoemetingssystematiek en/of een verantwoordingska‐
der, een descriptief en geen prescriptief karakter hebben. 14
2.2.2.5 Spanningsverhoudingen rechterlijke macht
Voor de volledigheid moet voorts nog een enkel woord worden gewijd aan een aantal ontwikke‐
lingen en discussies van de laatste decennia met betrekking tot de kwestie van de straftoeme‐
ting. Het betreft ontwikkelingen (en discussies daaromtrent) die op zichzelf weliswaar geen rol
spelen bij de inventarisatie van de strafbepalende factoren als zodanig, maar die wel relevant
kunnen zijn voor de selectie van de (voor ordeningswetgeving) belangrijkste strafbepalende
factoren. En die voorts relevant kunnen zijn voor de wijze waarop de straftoemetingssystema‐
tiek, waarin deze factoren moeten worden ingebed, haar beslag zal moeten krijgen.
In algemene zin kan in dit verband allereerst worden gewezen op de wijze waarop de rech‐
terlijke macht worstelt met de spanningsverhouding tussen:
- Het uitgangspunt dat de rechter – binnen een zekere bandbreedte – onafhankelijk
dient te zijn bij het opleggen van een straf teneinde de straf zo precies mogelijk te
kunnen toesnijden op de omstandigheden van het geval.
- Het uitgangspunt van een consistente strafoplegging: in gelijke gevallen mogen er
geen al te grote verschillen optreden in de strafmaat en –modaliteit.
Ook voor de rechter geldt met andere woorden: vrijheid in gebondenheid. Er zal hier niet al te
diep worden ingegaan op de wijze waarop het LOVS heeft getracht de juiste balans te vinden in
deze spanningsverhouding en welke bedenkingen daartegen zijn aangevoerd in de literatuur.
Volstaan zal worden met het schetsen van enkele recente ontwikkelingen in dat verband. 15
2.2.2.6 Projectgroep Straftoemetingsinstrumentarium
Het LOVS heeft enige jaren geleden een Projectgroep Straftoemetingsinstrumentarium in het
leven geroepen, die haar werkzaamheden inmiddels alweer heeft beëindigd. Het aanvankelijke
projectdoel was: het in kaart brengen van wie en op welke wijze (naast de leden van de zittende
macht) een rol zouden moeten spelen bij het ontwikkelen van oriëntatiepunten 16 ten behoeve
van de zittende macht in het streven naar een zo groot mogelijke rechtseenheid in de strafrech‐
telijke straftoemeting.
Toen echter – om verschillende redenen – het aandachtspunt ‘maatschappelijke betrok‐
kenheid’ bij het tot stand komen van oriëntatiepunten naar de achtergrond was verschoven,
meende de projectgroep dat de grondslag aan de projectopdracht was komen te ontvallen en
beëindigde zij haar werkzaamheden. De projectgroep had in een tussenrapport nog wel een
aantal aanbevelingen gedaan. Onder andere de aanbeveling dat de aanwijzingen en richtlijnen
van het OM (BOS‐Polaris etc.) niet als vertrekpunt voor de straftoemeting mochten gelden, om‐
14
Vgl. J.W. Fokkens op het Symposium Straftoemeting in november 2005 te Amsterdam (uit: F.P. van Tulder en B.J. Diephuis, Afge‐
wogen straffen, Trema Straftoemetingsbulletin, nr. 1, 2008, p. 21‐ 27.
15
Zie uitgebreid J.A.W. Lensing, ‘Projectgroep Straftoemetingsinstrumentarium beëindigt werkzaamheden’, Trema Straftoemetings‐
bulletin, nr. 1, 2011, p. 2‐12.
16
Op het begrip ‘oriëntatiepunten’ zal verderop nog worden ingegaan. Het betreft kort gezegd een soort – niet dwingende – richtlij‐
nen voor de zittende macht met het oog op het streven naar consistente strafoplegging.
7