Referentiekader geldboetes - Europese Beweging

3.2.1 Algemene Ouderdomswet
De bevoegdheid bestuurlijke boetes op grond van de AOW op te leggen, ligt in handen van de
Svb. De wet schrijft een maximale boete van € 2.269 voor ten aanzien van het niet nakomen van
de inlichtingenverplichting. In andere socialezekerheidswetgeving, zoals de AKW, de ANW, de
WW, WIA, et cetera, komt een vergelijkbare bepaling voor. In het Boetebesluit socialezeker‐
heidswetten is bepaald dat als uitgangspunt voor de bestuurlijke boete 10% van het benade‐
lingsbedrag wordt gehanteerd. Vervolgens is in beleidsregels van de Svb (en het UVW) neerge‐
legd dat de ernst van de overtreding, de mate van verwijtbaarheid en overige omstandigheden
van het geval dit uitgangspunt kunnen beïnvloeden. Bij de eerste overtreding wordt slechts een
waarschuwing gegeven, mits de overtreding niet heeft geleid tot een teveelbeta‐
ling/benadelingsbedrag.
Het meest in het oog springende voorbeeld van het overtreden van de inlichtingenverplichting
uit de AOW is dat partners gaan samenwonen zonder deze nieuwe woonsituatie door te geven
aan de Svb. Ook komt het nog wel eens voor dat de (wijzigingen in de) inkomsten van de jongere
partner van een uitkeringsgerechtigde niet worden doorgegeven. De hoogte van dit inkomen is
van belang voor de hoogte van de toeslag voor de jongere partner.
In het kader van de AOW‐case study is gesproken met een medewerker op het hoofdkantoor
van de Svb die deel uitmaakt van de afdeling Recht en Beleid (de juridisch‐beleidsmatige afde‐
ling van de Svb waar onder andere het beleid van de Svb wordt vastgesteld) en met een mede‐
werker bezwaar op het regiokantoor in Groningen. De Svb beschikt over ongeveer 2.500 werk‐
nemers die verspreid zijn over negen regiokantoren en het hoofdkantoor.
De medewerkers die de boetebeschikkingen opstellen zijn de ‘IST‐medewerkers’ (integraal‐
serviceteammedewerkers). Deze IST‐medewerkers werken verspreid over de verschillende re‐
giokantoren. Iedere IST‐medewerker is bevoegd bestuurlijke boetes op te leggen voor alle wet‐
ten die vallen onder de verantwoordelijkheid van de Svb. De IST‐medewerkers zijn in de regel
geen juristen en hebben een mbo‐achtergrond.
De IST‐medewerkers werken met het interne ICT‐systeem ‘Paradox’. In Paradox wordt voorge‐
schreven hoe een werknemer dient te handelen indien hij of zij een boeterapport krijgt voorge‐
legd. Allereerst wordt daarin het juridische kader uiteengezet: de bestuurlijke boetebepalingen
uit de bijzondere wet, maar ook de Awb‐bepalingen over verjaring, ne bis in idem, una via, ont‐
breken van verwijtbaarheid en rechtvaardigingsgronden worden gememoreerd. Vervolgens
geeft Paradox aan hoe het beleid dient te worden toegepast. Uitgangspunt is dat de hoogte van
de boete wordt afgestemd op de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de
omstandigheden waaronder de overtreding is gepleegd. Paradox herhaalt de beleidsregels van
de Svb met daarbij een korte toelichting.
In de praktijk blijken, volgens de respondenten, medewerkers nog wel eens moeite te hebben
met de open normen, zoals wanneer sprake is van verminderde verwijtbaarheid, die in het be‐
leid zijn opgenomen en ook niet in Paradox volledig zijn uitgekristalliseerd. Er is bewust voor
gekozen de open normen in het beleid ook in Paradox niet te veel in te vullen. Voor de komst
van Paradox werden in de interne richtlijnen meer voorbeelden gegeven, maar het nadeel daar‐
van was dat deze voorbeelden als een blauwdruk werden gezien van de werkelijkheid, terwijl
juist telkens sprake moet zijn van een individuele afweging. In Paradox is er voor gekozen wel
64