Επεξεργασία Ï€Î±ÏÎ±Î¼Ï Î¸Î¹Î±ÎºÏŽÎ½ τύπων και παραλλαγών ΑΤ 560-590

954. Παρά τις ομοιότητες ανάμεσα στις ελληνικές παραλλαγές και το παραμύθιτου Αλί Μπαμπά, η ελληνική διαμόρφωση της ιστορίας φαίνεται να επηρεάστηκεπερισσότερο από τους προφορικούς διαύλους επικοινωνίας με την Ανατολή(π.χ. με την τουρκική προφορική παράδοση) παρά από τις έντυπες μεταφράσειςτου παραμυθιού στο χώρο των λαϊκών και παιδικών εκδόσεων.Το μοτίβο D 1552.2: Mountain opens to magic formula έχει βουπροέλευση. Ο Eberhard (Typ n. 170) αναφέρει ότι το βρίσκει στους Κινέζουςκαι ο Thompson στον Ειρηνικό. Με το παραμύθι AT/ATU 676 διαδόθηκε σεόλο τον κόσμο. Ο Dawkins αναφέρει του γνώμη του F. W. Hasluck σύμφωναμε την οποία το σουσαμόλαδο έχει χρησιμοποιηθεί για το λάδωμα των οπώντης κλειδαριάς και επομένως έχει διατηρήσει τη μαγική σημασία του. Σύμφωναμε επιστολή αναγνώστη στο άρθρο του Αλί Μπαμπά στην Brockhaus-Enzyklopädie, το σουσαμόλαδο έχει χρησιμοποιηθεί σαν υπακτικό μέσο. Καιτις δυο πάντως θεωρίες αντικρούει η μεγάλη αξία του σουσαμόλαδου και ηχρήση του στις προσφορές θυσιών 6 .Η μαγική φράση «άνοιξε σουσάμι» από την ιστορία του Αλί-Μπαμπά δενυπάρχει ωστόσο στα ελληνικά παραμύθια καθώς σε μεγάλο αριθμό παραλλαγών,όχι μόνο απ' όσα περιλαμβάνονται στον παρόντα τόμο αλλά και αυτώνπου έχουν καταγραφεί σε πιο πρόσφατα χρόνια, φαίνεται να επικρατεί η φράση«άνοιξε κουδουμουντού» ή κάποια παρόμοια. Οι λαϊκοί παραμυθάδες λησμονώνταςή μη γνωρίζοντας τη σημασία της λέξης που χρησιμοποιούν, κάτι πουάλλωστε ενίσχυε τη μαγική της διάσταση, δημιουργούσαν πολλά φθαρμένακαι συχνά ακαταλαβίστικα παράγωγά της κατά τη μεταφορά της από στόμασε στόμα.Η μαγική φράση των ελληνικών παραμυθιών ανάγεται στη λέξη κοδίμεντοπου προέρχεται από το λατινικό condimento 7 . Η λέξη χρησιμοποιείται στηβυζαντινή εποχή, όπου κονδιμέντο θεωρούνταν το καρίκευμα που νοστίμευε τοφαγητό, και εμφανίζεται και στη βυζαντινή Διήγηση του Πωρικολόγουτον 13ου αιώνα). Στα Άταχτα ο Κοραής δίνει τη λέξη κουδουμέντο ως τηνονομασία του πετροσέλινου, δηλαδή του μαϊντανού.Ωστόσο η μαγική φράση των ελληνικών παραμυθιών δεν είναι άσχετη μετο παραμύθι από τις Χίλιες και Μία Νύχτες. Το κοδίμεντο, όπως και το σσάμι, είναι ένα φυτό. Το σουσάμι είναι ένα φυτό από το οποίο παράγεται λάδι,το οποίο χρησιμοποιείται μεταξύ άλλων, για το λάδωμα κλειδαριών. Επομένωςείχε τη δύναμη να ανοίγει μαγικές πόρτες και να επιτρέπει την είσοδο σεσπηλιές και βουνά. Αντίστοιχες ιδιότητες έχουν στις παραδόσεις των λαών καιάλλα φυτά, όπως το σιδερόχορτο, που στην ελληνική παράδοση, άνοιγε σιδερένιες6. Ranke, ό.π., σ. 307.7. Μαριάνθη Καπλάνογλου, Παραμύθι και αφήγηση στην Ελλάδα: μια παμια νέα εποχή, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2002, σ. 224-226.