Επεξεργασία Ï€Î±ÏÎ±Î¼Ï Î¸Î¹Î±ÎºÏŽÎ½ τύπων και παραλλαγών ΑΤ 560-590

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ8. ΛΑ 1188, 8-10, Ηλεία, «Ο νάνος Τζιτζές». I: α (βασιλόπουλο), α3 (γιανα δει την Πεντάμορφη), β, β1, β2, β3 (νάνος), β6. II: α, α1, α3, β, β1,β7. III: α5, β, β3.ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΥΠΟ AT/ATU 562Στον διεθνή Κατάλογο η υπόθεση του παραμυθιού παρουσιάζεται ως εξής:σε έναν απολυμένο στρατιώτη (λιποτάκτη) ανατίθεται από μια γριά γυναίκα(μάγισσα) να της φέρει το τσακμάκι (φως, ταμπακέρα, κερί) από έναν υπόγειοθησαυρό (μαγικό κάστρο) που φυλάσσεται από σκυλιά. Εκείνος το ιδιοποιείται(σκοτώνει τη γριά γυναίκα). Ανακαλύπτει ότι ανάβοντας το τσακμάκιεμφανίζεται ένα πνεύμα-βοηθός (σκυλιά, σιδερένιος άντρας, γίγαντας).Διατάζει το πνεύμα να του φέρει την πριγκίπισσα για τρεις διαδοχικές νύχτες.Εκείνη πρέπει να τον υπηρετεί (τη φιλάει, την αφήνει έγκυο). Ο βασιλιάς προσπαθείνα ανακαλύψει πού πηγαίνει η κόρη του βάζοντας ένα σημάδι στην πόρτα.Το πνεύμα ανακαλύπτει το κόλπο και το ακυρώνει βάζοντας το ίδιο σημάδισε όλα τα σπίτια. Την τρίτη φορά που ο στρατιώτης παίρνει την πριγκίπισσα,ανακαλύπτεται (παραδίνεται) και φυλακίζεται. Ζητάει το τσακμάκι τουκαι πριν εκτελεστεί, ζητά την άδεια να καπνίσει για τελευταία φορά. Ότανανάβει το τσακμάκι, το πνεύμα εμφανίζεται και τον σώζει (φυλακίζει το βασιλιάστη θέση του). Ο στρατιώτης πείθει με απειλές το βασιλιά να τον παντρέψειμε την κόρη του.Ο AT/ATU 562 κατατάσσεται στην ομάδα των παραμυθιών για τα μαγικάαντικείμενα που ο ήρωας (συνήθως ένας στρατιώτης) κερδίζει, χάνει και ξαναβρίσκει.Όπως στο παραμύθι του Aladdin (AT/ATU 561), το μαγικό αντικείμενο(τσακμάκι) βρίσκεται σε ένα υπόγειο δωμάτιο. Ανάβοντάς το εμφανίζεταιένα πνεύμα που υπηρετεί τον ήρωα και του φέρνει τρεις διαδοχικές νύχτεςτη βασιλοπούλα. Τον βρίσκουν όμως και πάνω στην αναταραχή χάνει τοτσακμάκι. Λίγο πριν τον εκτελέσουν, ζητά την άδεια να ανάψει την πίπα τουμε το τσακμάκι που κάποιος του έχει φέρει στη φυλακή. Καθώς το ανάβει, εμφανίζεταιο μαγικός υπηρέτης και τον σώζει. Παρά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικάτου, ο παραμυθιακός αυτός τύπος είναι τόσο στενά συγγενής με άλλους(AT/ATU 560, AT/ATU 561, AT/ATU 566 κ.ά) ώστε να μην είναι πάντα δυνατήμια ακριβής διαφοροποίηση.Στην Ευρώπη το παραμύθι είναι ευρέως διαδομένο, ιδιαίτερα στις Βαλτικέςχώρες και τη Σκανδιναβία. Αναφέρονται επίσης τουρκικές, αρμενικές, ιουδαϊκέςκαι ινδικές παραλλαγές ενώ το παραμύθι φθάνει έως την Ιαπωνία.Ο W. Liungman εντοπίζει την παλαιότερη μορφή της διήγησης (χωρίς το