jc3b3zef-kisielewski-ziemia-gromadzi-prochy

środkiem wielu ówczesnych państw. Jedyne, jakie dałoby się tu poczynićporównanie, to porównanie ze wspaniałością i splendoremwielkich rzeczypospolitych włoskich: Wenecji, Genui, Florencji...Władcy niemieccy nie zawsze łaskawym okiem patrzyli naHanzę. Wynikały zatargi, awantury, które w końcu łagodził pieniądz.Ale jakiekolwiek mieli książęta niemieccy zapatrywanie na rolęzwiązku, w każdym razie chyba nie doceniali politycznego znaczeniaHanzy: dokonywała ona drogą pokojową podboju daleko skuteczniejszegonawet niż miecz. W czasach kiedy książęta sascy borykalisię jeszcze nad Łabą i Odrą, kupcy podbijali już wschód, Wisłęi wschodni Bałtyk.Hanza pruska i inflancka wciskała się w głąb Polski i Rosji,uzyskiwała przywileje i zakładała swoje kantory, czyli kolonie handlowewszędzie, gdzie tylko było większe zbiorowisko ludzkie. Wytyczaładrogi handlowe, organizowała ochronę kupców i wyciskałazłoto, skąd się tylko dało. Władysław Łokietek dał w Gdańsku HanzieprzywiIeje niebywałe: własne sądownictwo, eksterytorialność, zwolnienieod cła. Bo Hanza umiała się zakrzątać zwinnie. Za Gdańskiemposzedł Toruń (mniejszych stacyj w Grudziądzu i Chełmnie nie wyliczamy),za Toruniem Kraków, który długie i kilkakrotne wojny handlowetoczył o pierwszeństwo. Częstymi karawanami kupieckimi doPolski i dalej, do Węgier, Czech, na Ruś plynęło sukno, ryby solone,korzenie, wyroby przemysłowe, jubilerskie; a z powrotem miedż, żelazoi srebro z Węgier, drzewo, ołów, płótno, wosk leśny z Polski.Wymieniano surowce na gotowe fabrykaty. Obracało się wielkie kołomiędzynarodowego handlu. A za każdym obrotem osadzała się naprzejeżdżanych krajach cieniutka warstewka germanizacji, któraw większych miastach rychło grubiała. A oto wiadomość nie pozbawionaswoistego smaku: honorowym protektorem Hanzy był WielkiMistrz krzyżacki.Wszystkie postronki wielkich interesów skupiały się właśniew Lubece. Miasto rosło, rozwijało się, bogaciło. Były stulecia olbrzymiej,niezmierzonej potęgi: z tych czasów zostały piękne mury średniowiecznejLubeki. Ale każdy dzień ma swój zachód, przyszedłzachód również na Hanzę. Kupcy zaczęli być zbyt wielką potęgą,w krajach rozmaitych rządzili się jak udzielni panowie. W sam czasprzyszło odkrycie Ameryki, a z poznaniem Nowego Świata nowedrogi handlowe. Pierwsza Szwecja zrzuciła jarzmo (bo aż do tegoporównania dochodziło) Hanzy, cofając jej przywileje. Za GustawemWazą poszła Elżbieta angielska. W r.I612 do Hanzy należy już tylkomiast dwanaście, a od roku 1630 już tylko trzy i to właśnie te:Hamburg, Brema i Lubeka. Są jeszcze wielkie, bogate i ruchliwe,106