jc3b3zef-kisielewski-ziemia-gromadzi-prochy

jednego z proboszczów, a grozi się nią innym. Ale to nie wszystko.Każdy proboszcz polski dostaje niemieckiego wikariusza, który jest wyraźniefa woryzowany przez władze. O roli tych wikarych lepiej nie pisać.We wszystkich innych parafiach już tylko Niemcy. I tak jakośzawsze się zdarza, że władze zdołają znaleźć' z całej wielkiej, tyle bohaterstwaobecnie wykazującej rzeszy księży niemieckich właśnie kandydatówformatu ks. prałata Hartza. Jest wśród nich wielki procentrenegatów, są tacy, którzy kończyli seminaria i otrzymywali .święceniaw Polsce.Czy w tych .warunkach może istnieć jakiekolwiek zorganizowaneżycie narodowe? Czy jest miejsce na nie? Czy jest możliwość?A jednak, a jednak jest. Wszystkiemu wbrew, nędzy własnej naprzeciw- jestlPolacy z Kaszub i Złotowskiego, ale przede wszystkim z Kaszub,zdają sobie sprawę, że to ostatnie lata odporu, że mieć nadziejęw tych warunkach na zmianę - jest. szaleństwem. A przecież oddająsię temu szaleństwu. Kiedyśmy poznawali rzeczywistość polską naKaszubach pogranicznych, kiedyśmy stwierdzali, ie mimo wszystkonie zrezygnowano tam z walki, choć za przyznawanie się do polskości,za jedno polskie słowo rujnuje się tam nieraz dosłownie cale życie,całą przyszłość człowieka - doznaliśmy głębokiego, tragicznegowstrząsu. Cóż za bohaterstwo!Wielhorski mi mówił:- U nas teraz smutno, coraz smutniej, bo nie ma nadziei.A przy innej okazji:- Kto nas poratuje, gdy Polska o nas zapomniała?ITak pomału, słowo po słowie dowiedziałem się, jak wśród tychchłopów kaszubskich jest naprawdę. Jest pesymizm. Jest poczucie zapomnieniaprzez wszystkich. Najgorsze zaś to naigrawanie się Niemców,którzy patrzą na tę obłędną wiarę w polskość. Urzędnicy niemieccymówią do opierających się Kaszubów:- Wierzcie, wierzcie, a będziecie kamienie gryźli.Ale odpór jeszcze jest.Oczywiście, nie trzeba śladów jego i nasilenia szukać w naszychstatystykach oficjalnych komunikatów i sprawozdań. Te komunikatydają dane bardzo optymistyczne: tyle jest tam bibliotek polskich, tylezwiązków oświatowych, tyje związków śpiewaczych, tyle związkówprzysposobienia rolniczego. A w kaidym z tych związków jest znówtylu członków, tylu, tylu, tylu. Gdy wziąć i podsumować tych wszystkichczłonków - otrzymuje sil{ cyfry zawrotne. Oficjalne sprawozdaniastwierdzają: patrzcie, wśród mniejszości polskiej w Niemczechnie dzieje się tak znów źle, słuchajcie, jakie cyfry...30 465