jc3b3zef-kisielewski-ziemia-gromadzi-prochy

tego tektonicznego unikatu. O Skandynawii powiedzieć można, żeposiada równocześnie położenie korzystne i niekorzystne. Korzystne,ponieważ jest zamknięta w sobie, odgrodzona i osobna. Niekorzystnezaś dlatego, że jest skalista, mroźna i nieżyczliwa. A trzeba przytym zważyć, że właśnie tam, jak nigdzie indziej w całej Europie, częstomusiały zmieniać się warunki klimatyczne. Ziemia w różnychczasach przeżywała okresy wielkich chłodów, ale te zmiany na północyprzebiegały częściej. Klęska nieurodzaju grozi rolnikowi wszędzie,ale chyba najgroźniejsza jest pod niebem północy.Są wiadomości, źe w Skandynawii w okresach pomyślnych kwitłydobrobyt i bogactwo; wykopaliska świadczą i o początkach kulturyduchowej, o malarstwie, muzyce i pieśni. Ale w okresach złych, gdynadciągały zimna, zamiast dobrobytu panował głód. Pod wpływemzimna kurczył się skandynawski kocioł, a pod tym dośrodkowymciśnieniem nadmiar żywiołu ludzkiego przelewał się ponad brzegi.Północna przyroda jest surowa, surowi musieli być tamtejsi ludzie.Dawni pisarze opowiadają, że w Skandynawii ustalił się zwyczaj usuwaniapoza granice osiadłego życia wsi podrastaj ącej młodziezy, którastawała się ciężarem rodzicieli. Wyrzuconym nie wolno było wracaćdo domu. Zostawali zdawani na własny przemysł i przedsiębiorczość.Dziś takie prawo drażni naszą wysubtelnioną wrażliwość, leczwtenczas była to droga normalna, nie mówiąc o tym, że była drogąjedyną. Można sobIe wyobrazić dzieje tych młodzieńców, którzy odtądmieli sami stanowić o swoim losie. Znalazłszy się poza obrębemosiadłej społeczności, łączyli się w gromady oraz imali 'się każdegopomysłu, który im mógł otworzyć doraźną korzyść i dalszą przyszłość.A cóż to musiała być za szkoła charakterów! Jakież naturalne prawodoboru czy selekcji, które w takiej estymie znajduje się u wodzówdzisiejszych Niemiec. "Słabi muszą zginąć". Istotnie, słabsi marlii ginęli, ale za to ci, którzy się ostawali - mogli stanowić doborowyzespół ludzki. Bez względu zresztą na to, czy dawni pisarze mielirację i czy tak właśnie odbywało się wyrajanie ula - faktem pozostaniebezspornym, że Skandynawia rodziła więcej ludzi, niż ich dostatniomogła wyżywić, i że miejscowe zwyczaje tworzyły warunkizmuszające wielkie gromady ludzkie do emigracji.Stanąwszy na brzegu morza myślał Skandynawczyk o ziemiachleżących po drugiej stronie wody. Tradycja istniała. Może z tychczasów, kiedy Bałtyk był jeszcze tylko jeziorem śródlądowym,a możepóźniejsza. Jedyną przeszkodę stanowiła woda. Ale w chwilach potrzebyprzeszkody istnieją po to, aby je zwalczać. Na całym wybrzeżuSkandynawii musiała się tworzyć już od bardzo dawnych, mrocznych83