jc3b3zef-kisielewski-ziemia-gromadzi-prochy

zebranie. Pobili ludzi, poniszczyli obejścia, powybijali szyby. Miałwtenczas szpital w Bytowie niejedno do zszywania. To był ten słynnynajazd na Osławę, który stał się wzorem dla licznych dalsżychsprawek StBhlhelmu i Grenzschutzu. Po nastaniu Hitlera i po ustaleniu"przyjaźni" przez jakiś czas było trochę lepiej. Pół roku. I zarazzaczęło być jeszcze gorzej. Dawniej byli stahlhelmowcy, teraz jestArbeitsdienst. Zrobili najazd na Rozłazin, na Łówcz, na TuchowoWielkie, w Płotowie powybijali szyby. Przed dwoma laty w Bytowiearesztowali kierownika Polskiej Kasy; zanim go wzięli, rewizja trwałacztery godziny. W tym roku, 1939, powtórzyło się to znów. W ze-. szlym roku napadli na dom tej samej Kasy i na lokal Związku Polaków,powybijali kamieniami szyby, zniszczyli wejście, pomarnowali papiery.- I nic?- Nic. Gdyśmy byli na francuskim froncie w Belgii, kompanieniemieckie ułożyły pieśń, którą wszyscy musieli śpiewać: "Franzosenmiissen fort"... Teraz hitlerowcy zmienili pierwsze słowo i śpiewają"Polacken miissen fort". Gdy tylko idzie przez wieś jaki oddział, zarazto śpiewa. Bo oni, panie, umyślili sobie nas stąd wygna~.- A wy?- My? Opowiem panu, jak powiedział jeden Kaszuba komendantowiod Arbeitsdienstu. Posadzili go za to na trzy tygodnie, aleco powiedział, to powiedział. Na wiosnę przychodzi do naszej wsi takijeden "czarny" i coś zapisuje. Do spisu ludności, powiada. Zapisuje,ale więcej jeszcze zawraca ludziom głowy.- Słuchajcie - mówi do Łazarczaka - przy spisie jak się zapiszecie?Polak czy Niemiec?- Polak - mówi Łazarczak. A musi pan wiedzieć, że ten Łazarczakjest wielki biedak, ma jedenaścioro dzieci i tylko dwanaście'morgów piasków.- To wy jesteście taki niezłomny Polak? - mówi dalej ten"czarny".- Jestem.- A wiecie wy, że na drugą wiosnę zabierzemy Korridor i ProvinzPosen, a wtenczas wszystkich takich Polaków rozbierzemy dogołego i powiesimy na gałęziach.A na to Łazarczak:- Tylko zważajcie nisko powiesić, żeby wam było dogodniemnie w goły 1.... całować.Taki jest Wielhorski i taki Łazarczak. Kaszuba przy całej swejsurowości, przy całym patosie i namaszczeniu umie sobie pozwolić nawitze. Drogie witze, trzytygodniowe witze, ale trafne i odważne. Jakkażdy Kaszuba, który w najcillższej sytuacji nie zapomina o "fifie".447