jc3b3zef-kisielewski-ziemia-gromadzi-prochy

Ale co zrobić z dowodami? Nazwy słowiańskie na tych terenachsą powszechne. I twardy mają żywot: te nazwy, wytworzone przezrzekomych kolonistów w ciągu dwóch wieków, przetrwały z górątysiąc latl Niewydarte, nieusuwalne. Mimo wszystkich sposobówgermanizacyjnych, mimo usiłowań, mimo nawoływań, mimo nakazów.Czy rzeczywiście tak trwały miałyby żywot, gdyby nie były siedziałytu od najdawniejszych czasów? Longobardowie trwali w Lombardiirównież kilka stuleci, a ile po nich zostało nazw w terenie?!Poza tym trzeba przyznać rację panu \Vilhelmowi Bogusławskiemu,gorliwemu historykowi Zachodniej Słowi1\l1szczyzny. Napisało niej cztery grube tomy, 3000 stron bitego pisma. Z przypiskami,pedantycznie, sposobem niemieckim. Stare to dzieło, ale sporo w nimwartości. W drugim tomie swojej pracy powiada pan Wilhelm Bogusławski,że ujście Łaby (a rozciąga się ono szeroko) prezentuje miejsceugorne, mokradła i piaski. Toż samo w kilku innych miejscach biegutej rzeki. Otóż gdyby Słowianiebyli najeźdźcami, pchaliby się przedewszystkim na miejsca urodzajne, których było dość. Zwycięzca mamożność wyboru. A tymczasem najupartsze, naj dłuższe trwanie żywiołusłowiańskiego zaznaczyło się właśnie w okolicach najbardziejnieurodzajnych. Czy więc nie było właśnie przeciwnie: to Słowianiebyli żywiołem tubylczym, a zaborcami byli skandynawscy Germanie,którzy uprzykrzywszy sobie ujście Renu, dla rozmaitości zagarnęliujście Łaby. A zagarnąwszy, wzięli sobie kąski ziemi najlepsze, tubylcówzapędzającw mokradła i piaski. Taka to sprawiedliwość dziejów:nawet z naszych smutków kuje się broń przeciwko nam. Jest towięc w tym wypadku krzywda drugiego stopnia.Pomyłka Tacyta wydaje się niewątpliwa. Starożytny mędrzeczdrzemnął się. Starożytnym mędrcom zdarzało się to nieraz. Pomawianoo to. przecież nawet Homera.Tu miejsce na dygresję współczesną. Dygresję trudną i delikatną.Można za jej podjęcie narazić się na cięgi z obu stron. A przecieżdygresję nieuniknioną.Chodzi o taką wątpliwość: o zakres wpływu, jaki wyniki naukiniemieckiej poczyniły w polskiej umysłowości. Ten wpływ istnieje,ten wpływ jest bardzo duży. Wystarczy przejrzeć dzieła niektórychuczonych polskich XIX wieku, a choćby i późniejsze, aby stwierdzićże wiele pojęć pomocniczych, służących do pracy nąukowej, jest pochodzenianiemieckiego.Wiadomo, że wszystkie szlifowane szkła, mikroskopy, teleskopy,skioptikony do zakładów naukowych szły od Zeissa z Drezna; wiadomo,że kilka pokoleń polskich uczyło się na atlasach pochodzenia90