jc3b3zef-kisielewski-ziemia-gromadzi-prochy

Szlachta polska nie rozumiała zagadnień gospodarczych, stanukupieckiego, mieszczańskiegoszanować i wspierać nie umiała, a nawetczęsto powodowała jego upadek. Ograniczając przywileje kupieckiemiast polskich ~pływała pośrednio na wzrastanie wielkiego znaczeniaGdańska. Tym bardziej, że sama sobie zarezerwowałamonopol handlowaniaz nim. Nie nazywało się to handlem, tylko "spławem" albo"zakupami", ale w rzeczywistości handlem było. Spław Wisłą, dostępnyjedynie dla szlachty, wolny był od wszelkich opłat. Korzystajączaś z takich udogodnień, nie myślano jednocześnie, aby gdzieindziej, wewnątrz kraju wpływać na stwarzanie przeciwwagi handlowejwobec Gdańska.Za mało jest znana polityka morska kilku królów polskich z liniiJagiellonów i Wazów, Zygmunta Augusta, Zygmunta III i WładysławaIV. Sprawa jest tym ciekawsza, że te pomysły zjawiały się w okresie,który zupełnie o polityce zachodniej i północnej nie myślał, wszystkieswoje ambicje lokując na wschodzie. Pod koniec okre.su jagiellońskiego,gdy się już poczynają ukazywać niedostatki potęgi, myśl naturalnymbiegiem rzeczy zwraca się ku morzu. Królowie myślą o flociewojennej, o flocie handlowej; udaje im się stworzyć piękne początki;i trzeba było tylko trochę cierpliwoŚci i wytrwałości, a sprawymorskie byłyby ostatecznie rozwiązane w· sposób trwały.Wśród tych myśli o morzu były na pewno i myśli o Gdańsku.Żeby raz wreszcie z tym miastem uczynić porządek. Na najlepsządrogę wszedł król Stefan Batory. Gdy Gd·ańsk począł zwykłą swojąmetodą kręcić i kluczyć, król wydał nań dekret banicyjny i upatrzyłsobie na port polski istniejący już port w Elblągu. Niemal natychmiastElbląg rozkwita, stosunki handlowe układają s~ę naj pomyślniej.I byłoby wszystko poszło innym porządkiem, gdyby Stefan Batory,angażując się w wojnę wschodnią, nie musiał z Gdańskiempójść na kompromis. .Ale na tę prostą myśl, aby wobec chronicznej krnąbrności Gdańskapo prostu założyć inny port, wpadł kto inny. Nie król, tylkopisarz. Mikołaj Rey z Nagłowic, szlachcic zawołany, pewnie niejednokrotnie'do Gdańska zboże spławiający i przez Gdańsk pokrzywdzony,napisał w swoim "Zwierzyńcu" wiersz pt. "Rzeki, co do portu morskiegoidą". Ten wiersz ma takie brzmienie:412Mądra to sprawa była, gdy portowi danoTy prawa, a Koronę wszytką zwojowano,Że nami, jako w szachy prosto sobie grająZ inszymi, by o bydło, o nas targ dzia.łają,