jc3b3zef-kisielewski-ziemia-gromadzi-prochy

opowiadała o teraźniejszości wielkiego skupiska ludności polskiej, pozostałegomimo' trzech powstań śląskich za kordonem. Wreszcie w roku 1939 ukazałasię ksiąźka Józefa Kisielewskiego, również rezultat specjalnej podróży,której zadaniem było spenetrowanie Pomorza Zachodniego, ale która z woliAutora ogarnęła całe słowiańskie przedpole aż po rogatki Hamburga.Te trzy wyprawy nie mogły być przypadkiem. W przedmowie Wańkowiczai Kisielewskiego pojawia się za każdym razem nazwisko Józefa Borowika,a w przedmowie Wasylewskiego nazwisko Romana Lutmana, ówczesnegodyrektora Instytutu Śląskiego. Należy przypuszczać, że te trzy podróże ireportaże zostały podjęte właśnie z ich inspiracji.Książka Melchiora Wańkowicza od razu odbiła się głośnym echem, wcałej Polsce i miała wiele wznowień przed wojną i po wojnie. Jest. ona reportażemw klasycznym tego słowa rozumieniu. Dominują w niej zdjęciarzeczywistości z roku podróży. W narrację o przygodach podróży i o spotkaniachz żywymi ludźmi-Mazurami, Warmiakarni i Niemcami - wplatają sięjednak bezustannie wątki historyczne i nawiązania do przeszłości. Na tymtle przejmująco ukazuje się los poniewieranych na każdym kroku Warmiakówi Mazurów, broniących swego prawa do języka, religii i obyczaju.~ardziej prozaicznie, choć jest bogatszy faktograficznie, prezentuje sięreportaż Stanisława Wasylewskiego z podróży po Śląsku Opolskim. Ale i wnim nie brak scen dramatycznych, reminiscencji historycznych i epizodówfolklorystycznych, pokazujących pełną żywotność ludu śląskiego w przeddzieńwielkiej burzy dziejowej. Historia dnia wczorajszego z dniem dzisiejszymżyją tu niejako w stanie równowagi. .Na tym tle książka Józefa Kisielewskiego ukazuje się jako najbardziejuhistoryczniona. Reportaż pełni tu najczęściej rolę przerywnika lub też malarskonakreślonego tła, które pomaga ukazać historyczne treści poszczególnychodsłon i obrazów. Aby doszukać się tych treści, musiał Autor, jak tosam obrazowo wyraził, "zakopać się na pół roku w książkach, mówiących oprzeszłości Niemiec, o przeszłości Słowiańszczyzny zachodniej i Pomorza".Już w toku pierwszej rozmowy nabrałem przekonania, że mój rozmówcanie tyle potrzebuje pomocy w zakresie bibliografii i doboru literatury,coraczej szuka potwierdzenia dla swoich poglądów, do których doszedł po zaznajomieniusię ze zgromadzoną przez siebie literaturą.Kisielewski, o wiele bardziej doświadczony w arkanach swojego pisarskiegozawodu niż ja, nowicjusz na niwie historiograficznej, doskonale wiedział,czego chce od eksperta w sprawach historii. Bardziej byłby mu pomocnydoświadczony profesor, ale skoro podesłano mu tylko adepta historii,wykorzystał go jako pierwszego czytelnika gotowych rozdziałów i dyskutantaW kwestiach sprawiających mu trudności lub nasuwających wątpliwości.O co szło?Jak jużwspomniałem, Kisielewski, do momentu, w którym przystąpiliśmydo współpracy, przyswoił już sobie sporą sumę wiedzy o przeszłości słowiańskiejzwiedzanych przez siebie ziem. Potrafił bezbłędnie uchwycić germańskii słowiański, niemiecki i polski, punkt widzenia ich historii, dostrzegałteż wnikliwie, ile tej germańskiej interpretacji przedostało się na kartyXXXIV