Stahl’ın Temel Psikofarmakolojisi.compressed

NO
Cinsel Uyarılma ve Nörotransmitterler
lubrikasyon
kabarma
ŞEKİL 19-46 Cinsel uyarılma ve
nörotransmitterler. Periferik genital
bölgede cinsel uyarılma erkekte
ereksiyon, kadında ise lubrikasyon ve
kabarmaya yol açar. Bu aktivitelerin
düzenlemesinde hem nitrik oksit hem
de asetilkolin rol alır.
Asetilkolin
ereksiyon
leşmez ama bu “gülünecek bir şey” değildir. Güldüren gaz olarak da bilinen, en eski anesteziklerden
biri olan nitröz oksit (N 2 O) de değildir. Sıklıkla karıştırılsa da nitrik oksit bambaşka
bir gazdır. Nörotransmitter olan NO’dur, N 2 O değildir. Olanaksız gibi gözükse de
NO zehirli ve stabil olmayan bir gazdır. Araba egzoz dumanlarında bulunur ve ozon tabakasına
verilir, ama aynı zamanda beyin ve kan damarlarında kimyasal bir transmitterdir
ve penis ereksiyonunu kontrol eder.
Evet NO sentezi nöronlarda ve peniste vardır. Belirli nöron ve dokular nikrik oksit
sentaz (NOS) enzimine sahiptir. Bu enzim L-arjinin aminoasidinden NO oluşturur (Şekil
19-47A). Daha sonra NO bitişik nöronlara veya düz kaslara difüze olur ve guanilil siklaz
(GC) enzimini aktive ederek ikinci ulak siklik GMP (guanozin monofosfat) oluşumunu
tetikler (Şekil 19-47B). NO ne önceden yapılır, ne de depolanır. İhtiyaca göre yapılıp
basit difüzyonla salıveriliyor gibi gözükmektedir. Glutamat ve kalsiyum NOS’u aktive
ederek NO oluşumunu tetikleyebilir.
Hayır, reseptörleri yoktur. Klasik nörotransmitterlerle çarpıcı bir zıtlık içerisindedir.
Klasik nörotransmitterlerin nöronlarda farklı tip ve alt tiplerde membran reseptörleri bulunurken,
NO’nun membran reseptörü yoktur. NO için hedef GC aktif bölgesindeki demirdir
(Şekil 19-47B). NO demire bağlandığında, GC aktive olur ve cGMP oluşur. cGMP
etkisi fosfodiesteraz (PDE) olarak bilinen bir enzim ailesi tarafından sonlandırılır. Dokulara
göre çok sayıda formu bulunur (Şekil 19-47C).
Evet, nörotransmitter işlevine sahiptir. NO işlevleri ilk olarak kan damarlarında tanımlanmıştır.
Penisteki kan damarlarının düz kaslarını gevşeterek damarları genişletir ve
kanın penise akışını kolaylaştırarak penil ereksiyona yol açar. NO aynı zamanda kardiyak
kan damarlarının düz kaslarına da etki edebilir. Nitrogliserinin kardiyak anjinayı tedavi
etmesini sağlayan budur. NO kan basıncının düzenlenmesi, trombosit agregasyonu ve peristaltizm
için de önemli bir düzenleyicidir. MSS nörotransmitter işlevlerinin anlaşılması
zordur ancak bir “retrograd/geriye dönük nörotransmitter” olabilir. Yani presinaptik nörotransmitterler
postsinaptik reseptörleri aktive ederken, burada söz konusu olan postsinaptik
bölgelerden presinaptik nöronlara verilen bir yanıttır.
NO oluşumu postsinaptik sinapslarda presinaptik nörotransmitterlerce teşvik edilir ve
ardından presinaptik nörona bilgiyle beraber difüze olur. NO hafıza oluşumunda, nöronal
plastisitede ve nörotoksisitede de rol alıyor olabilir. Geriye yönelik nöronal ileti kavramı
Bölüm 3’te ele alınmış ve NO’nun rolü Şekil 3-3’te gösterilmiştir.
Uyarılmayı olumlu etkileyen diğer nörotransmitter ve hormonlar norepinefrin, melanokortin,
testosteron ve östrojendir (Şekil 19-44). Serotonin cinsel uyarılmada negatif etkiye
sahiptir (Şekil 19-44).
Ödül Sistemi Bozuklukları, İlaç Kötüye Kullanımı ve Tedavileri
997