Stahl’ın Temel Psikofarmakolojisi.compressed

geri dönebilmesi için 4-12 hafta arası süren tedavi periyotlarının yeterli olmaktan çok
uzak olduğu açıkça görülmektedir.
Şu anda uzmanlarca kurulan hipoteze göre, ödül koşullaması korku koşullamasına
çok benziyor olabilir ve her ikisi de amigdalada meydana gelmektedir (Şekil 14-40). Ödül
koşullanması da korku gibi bir kere oluştuğunda amigalanın kalıcı olarak içine işlemektedir.
Korkulardan kurtulmak, amigdalanın unutması için beklenen pasif bir süreç değildir.
Aksine yeni öğrenmenin eskiyi inhibe etmesi esasına dayanır. Ne yazık ki pekiştirme
ve tekrar olmazsa yeni öğrenme eskisi kadar güçlü olamayabilir. Böyle bir durumda yeni
öğrenme silinip yok olurken korku yenilenebilir (Şekil 14-40’a bakınız). Analoji yapılırsa,
yeni öğrenmenin aşerme ve ilaç arama davranışını giderebilmesi için aktif öğrenme
ve pekiştirmeye ihtiyaç olabilir. Bunun yanında ödül devreleri içine işlemiş moleküler
anılar nedeniyle her zaman tek bir madde kullanımı ile “kayma” riskine sahiptir. Bu nedenledir
ki bir bağımlı ister sigara isterse başka bir madde olsun, asla onu nasıl kullandığını
unutmaz. Tekrarlama riskini azaltmak için tedavilerin bir yılı aşkın süre devam
etmesinin gerekliliğini gerek nikotin gerekse genel anlamda madde kullanımı tedavisi
açısından tahmin etmek güç değildir. Az sayıda madde kötüye kullanım tedavisi bu şekilde
yapılmaktır ve bu ajanların uzun dönem kullanımına ilişkin az sayıda çalışma bulunmaktadır.
Bu nedenle sigara bırakma tedavilerinde sigarayı bırakma sonrası tedavinin ne kadar
süreceğine ilişkin araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Sigara bırakmada kullanılabilecek
terapötik ajanlar açısından diğer önemli bir boşluk, tekrarlayan bırakma girişimlerinin
ne kadar etkin olduğudur. Çok sayıda hasta bırakmayı dener ve başarılı olamaz. Uzun
dönem başarı şansını artırmak için ekstra denemeler yapılmalı mıdır? Yoksa bu boş bir
uğraş mı olur? Peki ya DEHB, şizofreni, depresyon hastaları gibi sadece bağımlı olmayan
ve kendini tedavi etmeye çalışan kişiler?
Pek çok kişi deneyip başarılı olamasa da, aynı şey bisiklete veya ata binmeyi öğrenme
için de söylenebilir. Biniciler arasında eski bir söz vardır: Düşünce ata tekrar çık. Çünkü
binici olabilmek için yedi kez attan düşmen gerekir. Belki de madde kullanıcısı açısından
da durum benzerdir ve yedi kez (belki daha fazla) bırakma girişimine ihtiyaç vardır; ancak
bu alandaki araştırmalar sınırlıdır.
Nikotin bağımlılığın psikofarmakolojik ajanlarca tedavisinde ilk başarılı olan nikotinin
kendisidir (Şekil 19-12). Burada uygulama yolu sigara değil sakız, pastil, nazal sprey,
inhaler ve en dikkat çekici olarak transdermal bantlardır. Bu yollarla nikotin verilmesi sigaraya
kıyasla daha az nikotin seviyelerine yol açar ve daha az patlamalar yarattığı için
fazla pekiştirici değildir. Bununla beraber, alternatif yollardan nikotin verilmesi sürekli
olarak kararlı nikotin konsantrasyonu sağlayarak ve muhtemelen yeniden duyarlılaşan
önemli sayıda nikotinik reseptörü duyarsızlaştırarak aşermeyi azaltabilir.
Nikotin bağımlılığının tedavisinde önde gelen tedavi yeni tanınan nikotinik parsiyel
agonist (NPA) vareniklindir. Bu ajan seçici bir alfa4 beta2 nikotinik asetilkolin reseptör
agonistidir (Şekil 19-12). Şekil 19-13’de NPA’ların nikotinik kolinerjik reseptörlerle ilişkili
katyon kanallarına etkileri, nikotinik tam agonist ve nikotinik antagonistlerle karşılaştırılmıştır.
Nikotinik tam agonistlere kısa etkili asetilkolin ve uzun etkili nikotin
dahildir. Bunlar kanalı tam olarak ve sıkça açarlar (Şekil 19-13’de solda). Tersine nikotinik
antagonistler kanalı kapalı halde stabilize ederlerken reseptörü duyarsızlaştırmazlar
(Şekil 19-13’de sağda). NPA’lar nikotinik reseptörleri orta düzeyde stabilize ederler, duyarsızlaşma
olmaz ve kanal tam agoniste göre daha az sıklıkta, antagoniste göreyse daha
960 Temel Psikofarmakoloji