Stahl’ın Temel Psikofarmakolojisi.compressed

etkisine bağlı gibi gözükmektedir. Öyle ya da böyle, akamprozat alkol yoksunluğuyla
ilişkili glutamat salıverilmesini belirgin şekilde azaltır (Şekil 19-29). Akamprozatın, eğer
varsa, bazı ikincil etkileri dolaylı olarak NMDA reseptörleri üzerinden gerçekleşiyor olabilir
(Şekil 19-29).
Disülfiram alkolizm tedavisinde klasik bir tedavidir. Aldehid dehidrogenazın geri dönüşümsüz
bir inhibitörüdür ve alkol tüketildiğinde toksik düzeylerde asetaldehid oluşumuna
ve birikmesine neden olur. Bu durum yüzde kızarma, bulantı, kusma ve
hipotansiyonla seyreden itici bir deneyimdir. Hastanın içki içmeye negatif şartlanması
umut edilir. İlaç uyuncu kesinlikle bir sorundur ve itici etkilere sahip reaksiyonlar bazen
tehlikelidir.
Alkol bağımlılığı tedavisinde umut vadeden deneysel ajanlardan biri antikonvülzan topiramattır
(Bölüm 13 Şekil 13-9). Muhtemelen glutamatın nöronal iletisi üzerine etkileri
pozitif pekiştirmeyi ve aşermeyi azaltmaktadır. Ondansetron gibi 5-HT 3 antagonistleri
denenmiş ve bazı ilginç ön sonuçlar elde edilmiştir. Benzer sonuçlar kanabinoid CB 1 reseptör
antagonisti rimonabant için de gerçerlidir. Olanzapin gibi atipik antipsikotiklerin
şizofrenik olmayan alkol bağımlılarında bile alkol tüketimini ve aşermeyi azaltabildiğini
gösteren bazı kanıtlar mevcuttur.
Alkol kötüye kullanımı ve bağımlılığının nasıl tedavi edileceği konusu elbette karmaşıktır.
Psikofarmakolojik tedaviler, 12 adım programı gibi yapılandırılmış terapilerle
entegre edildiğinde en yüksek etkinliğe ulaşır. Umarız klinisyenler bugün için varolan
çeşitli alkolizm tedavilerini kullanmayı daha iyi öğrenerek bu yıkıcı hastalığı hiç bir tedavi
vermemeye kıyasla çok daha iyi tedavi edebilirler.
Opiyatlar
Opiyatlar ve ödül
Opiyatlar arkuat çekirdekten VTA ve nükleus akumbense uzanan nöronlardan salıverilen
nörotransmitterler gibi davranır ve enkefalin salıverilmesine yol açarlar (Şekil 19-30).
Doğal olarak ortaya çıkan endojen opiyatlar çeşitli reseptör alt tiplerine etki ederler. Bunlardan
en önemli üçü mü, delta ve kappa opiyat reseptörleridir (Şekil 19-31). Beyin kendi
opiyat benzeri maddelerini endojen olarak üretir ve bazen bunlar beyinin kendi morfinleri
olarak adlandırılırlar. Bunlar peptid yapılıdırlar ve prekürsör proteinler olan POMK
(proopiomelanokortin), proenkefalin ve prodinorfinden elde edilirler (Şekil 19-31). Bu
prekürsör proteinlerin yıkılması ile oluşan parçalar endorfinleri ya da enkefalinleri oluşturur
ve opiyat nöronlarında depolanırlar. Muhtemelen ödül devrelerinde pekiştirme ve keyifin
de yeraldığı, endojen opiyat benzeri etkileri düzenleyen nöronal ileti için salıverilirler
(Şekil 19-30 ve 19-31).
Kodein ve morfin gibi ağrı kesici formundaki ekzojen opiyatlar, ya da kötüye kullanımı
olan ilaçların da (eroin gibi) mü, delta ve kappa opiyat reseptörlerine, özellikle de
mü reseptörlerine agonist etki yaptığı düşünülmektedir. Ağrı kesici etkinliğin elde edildiği
dozlar ve üzerinde, opiyatlar öforiyi artırırlar. Bu temel pekiştirici özellikleridir. Opiyatlar
aynı zamanda “rush – zevkten çatlama” olarak adlandırılan çok yoğun ancak kısa
süreli bir öforiye de neden olabilirler. Çoğunlukla bu etki saatlerce süren sakinleşmeyle
devam eder ve takiben sırasıyla sersemlik (nodding), ruhsal dalgalanma, mental bulanıklık,
apati ve yavaşlamış motor hareketler görülür. Aşırı dozlarda solunum depresyonu
ve koma görülebilir. Opiyatların akut etkileri sentetik opiyat antagonistleri olan nalok-
Ödül Sistemi Bozuklukları, İlaç Kötüye Kullanımı ve Tedavileri
977