Stahl’ın Temel Psikofarmakolojisi.compressed

Depresyonun Monoamin Reseptör Hipotezi
monoaminlerin yoğunluğundan dolayı
reseptörlerin sayısı artar
ŞEKİL 11-43 Depresyonun monoamin reseptör hipotezi. Depresyonun monoamin reseptör hipotezi
depresyonun klasik monoamin hipotezini genişletmektedir. Monoamin nörotransmitterlerin yetersiz
aktivitesinin postsinaptik monoamin nörotransmitter reseptörlerinin sayısında artışa (upregülasyon) neden
olduğu ve bunun da depresyona yol açtığını varsaymaktadır.
Diğer çalışmalar, 5-HT metaboliti 5-HIAA’nın (5-hidroksiindol asetik asid) depresyondaki
hastaların beyin omurilik sıvısında azaldığını ileri sürmektedir. Ancak daha kapsamlı incelendiğinde,
bazı depresif hastalarda beyin omurilik sıvısında (BOS) 5-HIAA düzeyinin düşük
olduğu ve bu tip hastaların şiddetli intihar girişimleri gibi dürtüsel davranışlara eğilimli olduğu
bulunmuştur. Daha sonra, BOS’daki 5-HIAA şiddet patlamaları ya da zayıf dürtü kontrolüne
eğilimi olduğu ancak deprese olmadığı belirtilen, kundakçı olan, antisosyal kişilik
bozukluğu olan ve kendine zarar veren eylemlerde bulunan sınırda kişilik bozukluğu olanlar
gibi kişilerde de azaldığı bildirilmiştir. Bu yüzden, düşük BOS 5-HIAA düzeyi depresyondan
ziyade dürtü kontrol problemleriyle daha yakından bağlantılı olabilir.
Monoamin hipotezi, monoamin reseptörleri ve gen ekspresyonu
Depresyonu açıklamaya çalışan monoamin hipotezi, yukarıdaki örneklere benzer zorluklar
nedeniyle, monoamin nörotransmitterlerin kendisinden ziyade reseptörlerine ve
gen ekspresyonunun düzenlenmesi gibi bu reseptörlerin tetiklediği ikincil moleküler olaylara
odaklanmaya başlamıştır. Örneğin, depresyonda nörotransmitter reseptör etkileşimi
hipotezi, reseptörlerle monoamin nörotransmitterlerin etkileşimindeki bir bozukluğun
depresyona yol açtığını varsaymaktadır (Şekil 11-43). Monoamin nörotransmitterlerin
eksikliği depresyonda monoamin hipotezinin ana teması ise (Şekil 11-42B), depresyonda
nörotransmitter reseptör etkileşmesi hipotezi bu temayı bir adım daha ileri götürür: Yani,
nörotransmitterin eksikliği postsinaptik nörotransmitter reseptörlerin telafi edici bir mekanizma
ile sayılarında artışa (upregülasyon) neden olur (Şekil 11-43).
488 Temel Psikofarmakoloji