Stahl’ın Temel Psikofarmakolojisi.compressed

uyarı ve ileti
jeneratör ve potansiyel
aksiyon potansiyeli
mekanoreseptörler
Aβ lifi
histamin
potasyum kanalı
doku
hasarı
Aδ lifi
C lifi
H1 = histamin 1 reseptörü
BK = bradikinin
B2 = bradikinin reseptörleri
VR1 = vanillinoid 1 reseptörü
ŞEKİL 15-2 Nosiseptif transdüksiyon. Özelleşmiş reseptörler, membranı depolarize etmek üzere iyon
(Na +2 ,Ca +2 ,K + ,Cl – ) akımlarını değiştirerek uyarıları elektriksel aktiviteye dönüştürürler. Oluşan bu potansiyel
eşiği geçerse, bir aksiyon potansiyeli tetiklemek üzere voltaja duyarlı sodyum kanallarını (VDSK) açar. Aβ
liflerinin uçları çevresindeki özelleşmiş yapılar, düşük yoğunluktaki uyarının, gerilmeyle aktive olan iyon
kanallarını açmasına ve içeriye Na + akışına neden olurlar. Ağrılı mekanik uyarılar (doku hasarı) yüksek eşikli
mekano reseptörleri gererek Na+ akışına neden olurlar. Hasar nedeniyle histamin ve bradikinin (BK) de salınır
ve bunlar da H1 ve β2 reseptörleri aktive ederek K + ’un dışarı çıkmasına ve potansiyel oluşmasına neden
olurlar. Düşük pH (H + iyonları), ısı ve kapsaisin de vanillinoid 1 (VR1) reseptörlerin iyon kanallarını aktive
ederek Na + ve Ca 2+ girişine neden olabilirler. Nöronun ateşleme frekansı uyarının şiddeti ile orantılıdır.
sinir uyarımlarının periferden merkezi sinir sistemine iletimini engellemektir (Şekil 15-
3 ve 15-4).
Primer afferent nöronların özgül yanıt özellikleri, o nöron tarafından eksprese olan
özgül reseptörler ve kanallar tarafından belirlenir (Şekil 15-2). Örneğin, gerilmeyle aktive
olan iyon kanalını eksprese eden primer afferent nöronlar mekaniğe duyarlıdır, kapsaisin
(acı biberdeki acı tadı veren içerik) ile aktive edilen vanillinoid reseptör 1 (VR1) iyon
kanalı eksprese edenler ve ayrıca ağrılı ısı tarafından aktive edilme yanma hissini uyandırır.
Fiziksel ve fenotipik özellikler kadar bu fonksiyonel yanıt özellikleri de primer afferent
nöronları üç tipe ayırarak sınıflandırmada kullanılır: A beta, A delta ve C sinir lifleri
(Şekiller 15-1 ve 15-2). A beta lifleri küçük hareketleri, hafif dokunmayı, saç hareketini
ve titreşimleri tespit ederler; C liflerinin periferal terminalleri çıplak sinir sonlanmaları
olup sadece ağrılı mekanik, termal veya kimyasal uyarılarla aktive olurlar; A delta lifleri
ise ağrılı mekanik uyarılar ve az ağrılı termal uyarılar arasındaki bir yerdedir (Şekiller
15-1 ve 15-2).
Primer afferent nöronlar böylece, sindirim sisteminde olduğu gibi kaslarda veya mukozalardakilere
benzer şekilde, periferdeki sinir uçları aracılığıyla da dış çevredeki değişiklikleri
tespit ederler. Bu kaynaklardan gelen duysal bilgilerin merkezde anormal işlenmesi,
örneğin, fibromiyalji veya depresyon durumlarında olduğu gibi kaslarda ve irritabl bağırsak
sendromunda veya anksiyete bozuklukları durumlarında olduğu gibi karında gerçekte
Ağrı, Fibromiyalji ve İşlevsel Somatik Sendromların Tedavisi
779