Stahl’ın Temel Psikofarmakolojisi.compressed

AMPA reseptörü, sadece çok az miktarda sodyumun içeri girişine ve potasyumla yer değiştirmesine
izin vermektedir. Sağda ise kendi reseptöründe bağlı durumda ko-transmitter
glisin ile birlikte NMDA reseptörü ve kalsiyum kanalını tıkayan magnezyum
görülmektedir. Fakat bu kanal iki sebepten dolayı halen istirahat durumundadır. Birincisi
glutamat ko-transmitteri kendi bölgesinde değildir. İkincisi ise membran depolarize olmamıştır
ve magnezyum kanalı bloke edebilmektedir.
Glutamat geldiğinde ilk görülen olay soldaki AMPA reseptörüyle etkileşimidir (Şekil
5-43B). Glutamat bu ligand kapılı iyon kanalını yapısal değişikliklere neden olarak aktive
eden liganddır ve ilişkili sodyum kanalını açar. Dendrite sodyum girişi membranda
depolarizasyona neden olur ve post sinaptik yol boyunca sinir uyarısı gönderir (Şekil 5-
43B). Nöron B’nin depolarizasyonunun görünümü ve bu uyarının ikinci nöron boyunca
yayılımı Şekil 5-44’te gösterilmiştir.
Son olarak, eğer tüm koşullar sağlanmışsa her iki ko-transmitter, glutamat ve glisinin
varlığına ilaveten magnezyumun blokajını ortadan kaldıran membran depolarizasyonu
ile sağ tarafta ikinci bir iyonotropik kanal açılabilir (Şekil 5-43C). Bu NMDA reseptörüdür
ve kanalla etkileşip açılmasını sağlayınca post sinaptik dendrite kalsiyum girişi olur.
Bu durum depolarizasyon yerine uzun süreli bellek, sinaptogenez ve diğer nöronal fonksiyonlarla
ilgili farklı bir süreç olan uzun süreli potansiyalizasyona (LTP) neden olur.
Tüm bu süreç – sinir uyarısının oluşması, nöron A boyunca yayılarak sinir terminaline
iletilmesi, sonrasında nöron B’ye kimyasal nöronal ileti gönderilmesi ve son olarak
ikinci sinir uyarısının nöron B boyunca yayılması- Şekil 5-45’te özetlenmiştir. Presinaptik
nöron A’daki voltaja duyarlı sodyum kanalları uyarı yayarlar sonra presinaptik
nöron A’daki voltaja duyarlı kalsiyum kanalları nörotransmitter glutamat salıverirler.
Post sinaptik nöron B’de dendritlerdeki ligand kapılı iyon kanalları bu kimyasal girdiyi
alarak, tekrardan nöron B boyunca voltaja duyarlı sodyum kanallarıyla yayılarak ilerleyen
sinir uyarısı haline dönüştürürler. Aynı zamanda post sinaptik nöron B’deki ligand
kapılı iyon kanalları kimyasal glutamat sinyalini diğer bir elektriksel fenomen olan uzun
süreli potensiyalizasyona (LTP) dönüştürerek nöron B’nin işlevlerinde değişikliklere
neden olurlar.
Psikofarmakolojik ilaç etki bölgesi olarak enzimler
Enzimler Bölüm 3’te sinyal iletimi konusunda ayrıntılı olarak ele alındığı üzere, kimyasal
nöronal iletimin birçok basamağına dâhil olurlar. Her enzim teorik olarak enzim inhibitörü
ilaçlar için bir hedeftir. Fakat pratikte, psikofarmakoloji alanında kullanılan
ilaçların çok azı enzim inhibitörüdür.
Enzim aktivitesi bir molekülün bir diğerine başka deyişle substratın ürüne dönüşmesidir
(Şekil 5-46). Her enzim için substrat ve aynı zamanda ürün de seçici ve eşsizdir.
Substrat (Şekil 5-46A) enzimin aktif bölgesine (Şekil 5-46B) bağlanmak için gelir ve
ürün, yani değişmiş bir molekül olarak ayrılır (Şekil 5-46C). Enzim inhibitörleri de her
bir enzim için eşsiz ve seçicidir. Enzim inhibitörünün varlığında enzim substratına bağlanamaz.
İnhibitörlerin bağlanması geri dönüşümsüz (Şekil 5-47) ya da geri dönüşümlü
(Şekil 5-48) olabilir.
Geri dönüşümsüz bir inhibitör enzime bağlandığında, substrat tarafından yerinden ayrılamaz
çünkü inhibitör geri dönüşümsüz bağlanmıştır (Şekil 5-47). Bu durum Şekil 5-
47A’da zincirlerle bağlanmış olarak resmedilmiştir ve substratların makasları tarafından
kesilemez (Şekil 5-47B). Geri dönüşümsüz enzim inhibitörleri bazen “intihar inhibitörü”
olarak adlandırılır. Çünkü enzim proteinine kovalent olarak ve geri dönüşümsüz bağla-
Psikofarmakolojik İlaç Etki Hedefleri Olarak İyon Kanalları ve Enzimler
167