Stahl’ın Temel Psikofarmakolojisi.compressed

Fibromiyaljinin Herbir Semptomunu Hipotetik Olarak Hatalı
Çalışan Beyin Devreleri ile Eşleştirin
- “fibro-zihin bulanıklığı”
- konsantrasyon problemleri
- ilgi ve zevk eksikliği
zevk ilgiler
yorgunluk/
enerji
psikomotor
yorgunluk (fiziksel)
ağrı
psikomotor
yorgunluk (mental)
ağrı
duygu durumu
depresif duygu durumu
anksiyete
uyku
iştah
yorgunluk (fiziksel)
ağrı
ŞEKİL 15-22 Fibromiyaljide semptoma dayalı algoritma. Fibromiyaljideki semptoma dayalı tedavi seçimi
yaklaşımında önce, hastanın her bir semptomunun hatalı çalışan beyin devreleri ve hipotetik olarak bu
semptomları başlatan nörotransmitterlerle eşleşme teorisi uygulanır; daha sonra bu bilgiler, tedavi için
karşılık gelen farmakolojik mekanizmayı seçmek için kullanılır. Ağrı, bilginin talamus (T) üzerinden
taşınması ile bağlantılı iken, fiziksel yorgunluk striatum (S) ve omurilik (SC) ile bağlantılıdır. Konsantrasyon
problemi ve ilgi eksikliği (“fibro-pus” olarak adlandırılır) mental yorgunluğa benzer şekilde prefrontal
korteksle (PFK) ve özellikle de dorsolateral PFK ile ilişkilidir. Yorgunluk, enerji azlığı ve ilgi eksikliği de
nukleus akumbens (NA) ile ilişkili olabilir. Uyku bozukluğu ve iştahsızlık hipotalamus (Hy) ile ilişkili iken,
depresif duygu durumu amigdala (A) ve orbitofrontal korteks ile, aksiyete ise amigdala ile ilişkilidirler.
9, 8-10 ve 8-18’den 8-20’ye kadar gösterilmiştir. Bu görüş, major depresyonla ilişkili olarak
11. bölüm’de ve Şekil 11-50’de; Bölüm 12’de, antidepresanlarla ilişkili olarak Şekiller
12-121’den 12-123’e kadar gösterilmiştir. Anksiyete bozuklukları ile ilişkili olarak, 14.
Bölüm’de tartışılmış ve Şekiller 14-43’ten 14-45’e kadar gösterilmiştir. Yürütücü işlevlerde
dopamin nörotransmisyonunu artırmanın rolü ayrıca 17. Bölümde, dikkat eksikliği
ve hiperaktivite bozukluğunda tartışılmıştır.
Konsantrasyon problemleri ve mental yorgunluğa (fibro-pus) neden olan DLPFK devresi
ve bunun dopaminle düzenlenmesi aynı şekilde fibromiyalji için de söz konusu gibi
görünmektedir (Şekil 15-22). Bazı problemli ön raporlar, kronik ağrının beyinde
DLPFK’te “beyni büzebileceğini” ve bu durumun da bazı ağrı durumlarında gözlenen bilişsel
işlev bozukluğuna eşlik edebileceğini öne sürmektedir. Stres ve anksiyete bozuklukları
ile ilişkili beyin atrofisi 14. Bölümde tartışılmış ve Şekil 14-30’da gösterilmiştir.
Fibromiyaljideki ağrıya neden olan stres durumlarının, sıkıntıya neden olan ağrı kadar,
beyin atrofisine ve/veya bilişsel işlev bozukluğuna da neden olması hiç de şaşırtıcı gelmeyecektir.
Örneğin, kronik sırt ağrısının, prefrontal ve talamik gri cevher yoğunluğunda
azalma ile ilişkili olduğu bildirilmiştir. Bazı uzmanlar, fibromiyaljide ve diğer fonksiyonel
somatik sendromlarda, ağrının devamlı bir şekilde algılanmasının DLPFK’teki nöronların
aşırı kullanılmasına, bu beyin bölgesinde eksitotoksik hücre ölümüne ve
nosiseptik yolaklar üzerindeki kortikotalamik “frenin” azalmasına neden olabileceğini
ileri sürmektedirler. Böylesine bir sonuç, sadece ağrının algılanmasında azalmaya neden
olmayıp aynı zamanda yürütücü fonksiyonda da azalmaya yol açmış olabilir.
Ağrı, Fibromiyalji ve İşlevsel Somatik Sendromların Tedavisi
809