Stahl’ın Temel Psikofarmakolojisi.compressed

Birçok psikiyatrik semptom birtakım psikiyatrik hastalıklarla örtüşebilir ve bu semptomlarla
ilişkili devrelerin yerleşimi, işlevsel olarak görüntülemesi ve genetikleri de birçok
psikiyatrik hastalıklarda benzer şekilde örtüşebilir. Örneğin, eğer major
depresyondaki bir hasta hem konsantrasyon (Şekil 8-18A’da gösterildiği gibi) hem de
anksiyete (Şekil 8-18B’de gösterildiği gibi) problemleri yaşıyorsa, süregelen bu semptomatolojinin
boyutları diğer birçok psikiyatrik hastalıkların tanı ölçütleri ile örtüşebilir
(Şekil 8-17). Ayrıca, farklı psikiyatrik hastalıklar tarafından paylaşılan bir semptom, aslında
beyinde aynı lokalizasyonu paylaşıyor olabilir (Şekil 8-18A ve B).
Beynin kendi semptomlarını yansıtabildiği nöronal anayolların sayısı sınırlıdır. Bu
yüzden, yönetici işlevlerdeki bozukluk veya anksiyete semptomları farklı bazı psikiyatrik
hastalıklarda aynı devreleri paylaşabilir (Şekil 8-1.8A ve B). Tablo 8-1’deki stratejiyi
geliştirdikten sonra tanı konulur (Şekil 8-16’daki gibi), sonra semptom komponentlerine
göre yeniden yapılandırılır (Şekil 8-17), sonrasında hipotetik olarak hatalı çalışan devre
ile eşleştirilir (Şekil 8-18A ve B), bir sonraki adımda ise her bir devreyi düzenlediği bilinen
nörotransmitterlerden bir portföy oluşturulur. Örneğin, dopamin ve histamin
DLPFK’da bilişsel işlevleri düzenleyen anahtar nörotransmitterler olabilirken (Şekil 8-
19A), serotonin ve GABA amigdalada anksiyeteyi düzenleyen anahtar nörotransmitterler
olabilir (Şekil 8-19). Bu durum, tedavi seçimi ve kombinasyonunda özgül
nörokimyasal hedeflerin ve önceliklerin belirlenmesini sağlar (Tablo 8-1).
Bu strateji tüm semptomlardan arınmayı sağlayacak tedavileri ortaya koyduğu anda
görev başarılmış demektir. Bununla birlikte, tedaviler işe yaramadığında veya sadece bazı
semptomlarda işe yarayıp geride düzelmemiş bazı semptomlar bıraktığında, taktik değiştirilip
yolaklardaki farklı nörotransmitteri hedef alan diğer tedaviler seçilebilir veya
eklenebilir (Şekil 8-19 ve Tablo 8-1). Bu durum her bir yolaktaki her bir semptom için,
hasta asemptomatik hale gelinceye kadar ya da mümkün olduğunca tamamen iyileşinceye
kadar tekrarlanabilir (Tablo 8-1).
Bu yaklaşıma örnek Şekil 8-19 ve 8-20’de gösterilmiştir. Belki de hüzün ve depresif
duygu durumunun düzeldiği ancak anksiyete ve yönetici işlevlerde hala düzelmemiş
semptomların bulunduğu major depresif bozuklukta ilk basamakta serotonin yükseltici bir
ajan seçilebilir. Yürütücü işlevle ilgili sorunlar hipotetik olarak DLPFK’daki bilgi işleme
sürecinin yetersizliğine bağlanabilir (Şekil 8-18A). Çünkü bu devre histamin ve dopamin
de dahil olmak üzere birtakım nörotransmitterlerle düzenlenir (Şekil 8-19A). Bu, bupropion
gibi bir dopamin artırıcı ile ilave dopamin ve/veya modafinil ile ilave histamin sonucunu
doğurabilir (Şekil 8-20A).
Diğer taraftan, anksiyetenin düzelmeyen semptomları hipotetik olarak amigdaladaki
bilgi işleme sürecindeki yetersizliğe bağlanabilir (Şekil 8-18B). Çünkü bu devre serotonin
ve GABA da dahil olmak üzere birtakım nörotransmitterler tarafından düzenlenir
(Şekil 8-19B). Hasta hali hazırda serotonerjik tedavi altında ise, buna devam edilebilir,
başka bir seçici serotonin geri alım inhibitörüne (SSRI) veya serotonin-norepinefrin gerialım
inhibitörüne (SNRI) geçilebilir; ilave olarak benzodiazepinle veya bilşsel davranışsal
tedavi ile GABA hedeflenebilir (Şekil 8-20B).
Tablo 8-1’de altı çizilen strateji, işlevlerin topografik yerleşimine, nörotransmitterlerin
topografik yerleşimine ve psikotrop ilaçların etki mekanizmalarına göre özgül ilaçları
seçme ve kombine etme stratejisine dayanır. Bu yaklaşımı zaten birçok klinisyen klinik
deneyimlerinde rutin olarak kullanmaktadır ancak şimdi bu klinik yaklaşımı destekleyen
bir bilim ortaya çıkmaktadır.
Tablo 8-1 birçok klinisyen ve bilim insanı için oldukça anlamlıdır çünkü görünen odur
ki, herhangi bir psikiyatrik hastalık için (major depresif bozukluk gibi) tek bir genden
daha fazlasının olması gerektiği gibi, herhangi bir psikiyatrik hastalık için (major depre-
Psikofarmakolojide Beyin Devrelerinden Semptomlara
241