Stahl’ın Temel Psikofarmakolojisi.compressed

kortikal piramidal nöronlara gelen birçok
uyarana ait sinyaller
nörotransmitterler sinyali güçlendirip gürültüyü
azaltarak (sinyal-gürültü oranını arttırarak)
kortikal piramidal nöronları “ayarlar”.
birçok sinyal birbiriyle yarışıyor
A
“ayarlama” sinyal-gürültü oranını arttırıyor
B
ŞEKİL 7-25 sinyal-gürültü oranı. Kortikal piramidal nöronlar birçok farklı beyin bölgesinden birbiri ile yarışan
iletiler alır; bunlar “gürültü” oluşturur (A). Monoamin ileti, kortikal piramidal nöronları öncelikli olan özel bir
sinyali güçlendirmek, diğerlerini (gürültü) ise baskılamak üzere “ayarlayabilir”, bu şekilde sinyal-gürültü oranı
artar (B).
Piramidal hücrelerin monoamin, asetilkolin ve histamin girdileri ile
ileri derece kontrolü
Eğer glutamat ve GABA piramidal nörönlar üzerine “açma-kapama” şeklinde bir etki
oluşturuyorsa, monoamin ve diğer nörotransmitterlerin piramidal hücrelere etkisi bir “ince
ayar yapma” şeklinde düşünülebilir. Monomianler (dopamin, norepinefrin, serotonin) ve
histamin, asetilkolin gibi diğer nörotransmitter merkezlerinden gelen girdiler Şekil 7-
24’de gösterilmiştir. Bu girdiler basiller dentritlere sinaps yapar, aynı zamanda da apikal
dentritlerde sinapsları vardır. Bu özgül nörotransmitter girdileri nörotransmitter türüne
ya da ilgili sinapsta bulunan reseptör alt tipine göre uyarıcı ya da baskılayıcı olabilir. Bununla
beraber, sıklıkla, buradaki etki nöronu sadece açıp kapamaktan çok daha hassastır.
Özellikle monoaminler piramidal nöronların çıktılarını optimize etmede yardımcı olurlar.
Bu nedenle birçok farklı durumda birbiri ile rekabet eden uyarıların tümü birden ortaya
çıkar ve sadece birer “gürültü” olarak değerlendirilir (Şekil 7-25A). Oysa değişen
derecelerde monoamin girdisi piramidal nöronu bir uyarana öncelik tanımak ve diğerlerini
de önemsememek üzere “ayarlayabilir” (Şekil 7-25B). Bu durum sinyali artırmak,
gürültüyü azaltmak ya da sinyal-gürültü oranını artırmak olarak adlandırılır. Bir gitar telini
akort etmede olduğu gibi bunu da çok fazla yapmak her zaman iyi değildir (Şekil 7-
26). Öyle ki reseptörü uyaran nörotransmitter, piramidal nöron işlevini ancak birdereceye
kadar optimize edebilir.
Bir gitar telinin çok fazla gerilmesi normalden az gerilmesinde oluğu gibi akortsuz ses
vermesine sebep olacaktır. Dopamin gibi nörotransmitterler için de aynısı geçerlidir. Optimal
sinyal-gürültü oranını yakalamak için optimal miktarda reseptörün uyarılması gerekir.
Bu nedenle optimal ayarı yakalamak için bazı “akortsuz” nöronlar daha fazla
nöroransmitter ile uyarılırken bazıları daha azına gereksinim duyar (Şekil 7-26).
220 Temel Psikofarmakoloji