Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0) - Kwaliteitskoepel

Conclusies:
Niveau 2
Diagnostiek
Na een geïsoleerd locoregionaal recidief mammacarcinoom na MST of mastectomie varieert de
vijfjaars overlevingskans tussen 40 en 65%.
A2 van Tienhoven 1999
B Clemons 2001, Voogd 2005
Literatuurbespreking:
Een locoregionaal recidief na mastectomie wordt meestal ontdekt door het klinisch onderzoek tijdens de
routinecontrole [Rutgers, 1989]. Na MST wordt ⅓ van de recidieven door de patiënt ontdekt, ⅓ bij
beeldvorming en ⅓ door klinisch onderzoek tijdens routinecontrole [Stomper, 1987; Rutgers, 1991; Sardi,
1991; Dershaw, 1992]. Het verdient aanbeveling om de diagnose te bevestigen door middel van een
histologisch biopt. Cytologie kan foutpositieve uitslagen geven, met name bij puncties uit een bestraald
gebied [Dornfeld, 1992]. Als er gelijktijdig metastasen op afstand bestaan zal de behandelingsintentie
veranderen van curatief in palliatief. Daarom wordt stadiëringsonderzoek geadviseerd, zie paragraaf 2.3.
Ook een contralateraal mammogram ter uitsluiting van een contralaterale tumor wordt aanbevolen. In geval
van een lokaal recidief kunnen ook lymfogene metastasen opgetreden zijn. Na een eerdere
SWK-procedure zullen deze veelal in de ipsilaterale oksel zitten. Indien oorspronkelijk een OKD heeft
plaatsgehad kunnen kliermetastasen ook in de parasternale, infraclaviculaire of supraclaviculaire regio of
zelfs in de contralaterale oksel bestaan [Perre, 1996]. Een interessante ontwikkeling is de zogenaamde
repeat SWK-procedure Er is tot dusverre een aantal kleine series beschreven, met een
identificatiepercentage van 86% [Roumen, 2006; Newman, 2006]. In een Nederlandse serie werd in 33%
(4/12) van de patiënten een contralateraal axillaire SWK aangetoond [Roumen, 2006]. In deze serie werd
bij zeven van de twaalf patiënten het behandelingsplan gewijzigd op basis van de repeat SWK-procedure.
Behandeling
Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0)
Literatuurbespreking:
De behandelingskeuze van een geïsoleerd locoregionaal recidief (zonder synchrone afstandsmetastasen)
hangt af van een groot aantal factoren, zoals primaire behandeling (MST/mastectomie, wel of geen
radiotherapie, chemotherapie en/of hormonale therapie), interval tussen primaire behandeling en recidief,
grootte/uitgebreidheid van het recidief en resectabiliteit.
In het algemeen wordt gekozen voor een in opzet curatieve locoregionale behandeling. De belangrijkste
prognostische factoren voor de overleving na salvagebehandeling van een locoregionaal recidief na
mastectomie zijn het interval tussen oorspronkelijke behandeling en de grootte of uitbreiding van het
recidief [van Tienhoven, 1999; Aberizk, 1986; Mendenhall, 1988; Schwaibold, 1991; Jager, 1998; van der
Sangen, 2003]. Ook bij de oorspronkelijke behandeling ongunstige factoren zoals positieve okselklieren
[van Tienhoven, 1999; Jager, 1998] en de plaats van het recidief (lokaal of regionaal of beide) worden
genoemd als prognostische factor [van der Sangen, 2003]. Ook na MST is het interval de belangrijkste
prognostische factor voor het effect van salvagebehandeling, naast de grootte van het recidief, de
oorspronkelijke klierstatus en de lokalisatie van het recidief (lokaal of regionaal) [Aberizk, 1986; Osborne,
1994; Voogd, 2005; Elkhuizen, 2001; Kurtz, 1989; Fourquet, 1989; van Tienhoven, 1999; Haffty, 1991]. Na
MST is een aparte subgroep recidieven te onderkennen, die mogelijk tweede primaire tumoren zijn [Recht,
1988; Kurtz, 1990; Kurtz, 1989; Osborne, 1994]. Dit zijn de recidieven die laat, na ongeveer 7 jaar,
optreden en/of op een andere plaats in de mamma dan rond het oorspronkelijke litteken. Deze recidieven
hebben een veel betere prognose dan de vroege en/of rond het oorspronkelijke litteken gelokaliseerde
recidieven.
Interpretatie en vergelijking van behandelingsresultaten van verschillende studies is moeilijk omdat de
patiënten met een locoregionaal recidief een zeer heterogene groep vormen en omdat in artikelen
03/27/2012 Mammacarcinoom (2.0) 137