Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0) - Kwaliteitskoepel

helpt hulpverleners zicht krijgen op de ernst en de aard van de door de patiënt ervaren problemen op
fysiek, emotioneel, sociaal, spiritueel en praktisch gebied. Aanvullend kunnen signalerings- en
diagnostische instrumenten worden ingezet voor specifieke klachten (bijvoorbeeld voedingsproblemen,
depressie, verminderde belastbaarheid).
Locoregionale gevolgen
Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0)
Aanbevelingen:
Verminderde schouderfunctie
Het wordt aanbevolen om patiënten die een okselbehandeling (okselklierdissectie en/of radiotherapie van
de oksel) hebben ondergaan 5-7 dagen na behandeling voor een poliklinisch consult te verwijzen naar de
fysiotherapie.
Het wordt aanbevolen om na één week postoperatief normale bewegingsactiviteiten weer op te pakken met
in acht neming van het wondgenezingsproces. Bewegingsangst moet worden voorkomen.
In het kader van oncologische revalidatie wordt geadviseerd om bij elke patiënt het onderwerp fysieke
training tijdens de behandeling te bespreken. Er zijn geen algemene medische redenen om terughoudend
te zijn met fysieke training tijdens de behandeling voor kanker. Krachttraining kan zinvol zijn als onderdeel
van deze training, waarbij de training zo kan worden ingericht, dat een toename of ten minste behoud van
spiermassa wordt bereikt.
Lymfoedeem
Het wordt aanbevolen tijdens de eindevaluatie van de fysiotherapeutische behandeling met patiënt de
risicofactoren te bespreken en bij functieklachten of tekenen van lymfoedeem opnieuw contact op te
nemen met de behandelend fysiotherapeut.
Het wordt aanbevolen bij oedeem te verwijzen naar een fysiotherapeut die is opgeleid in
oedeemfysiotherapie. Voor behandeling van lymfoedeem wordt het levenslang dragen van een
therapeutisch elastische kous geadviseerd.
Postmastectomie Pijnsyndroom (PMPS)
Bij de behandeling van pijn bij patiënten met kanker wordt het gebruik van unidimensionele
meetinstrumenten aanbevolen, zowel ter signalering van de pijn als ter evaluatie van het effect van de
behandeling.
De werkgroep is van mening dat naast het gebruik van meetinstrumenten, tevens een zorgvuldige
pijnanamnese en lichamelijk onderzoek plaats moet vinden, om een totaal beeld te krijgen van de pijn van
de patiënt. Aanvullende diagnostiek wordt verricht indien dit noodzakelijk is voor een betere analyse.
Het meten van pijn is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van zowel artsen, verpleegkundigen als van
de patiënt zelf. De keuze voor een van de verschillende behandelmethoden moet plaatsvinden na uitleg en
overleg met de patiënt. Patiënten kunnen hiervoor terecht bij de contactpersonen op de polikliniek, de
(oedeem)fysiotherapeut en (bij onbegrepen klachten en geen resultaat van de oedeemtherapie) de
pijnpoli’s.
Literatuurbespreking:
Fysiotherapeutische behandeling bij locoregionale gevolgen van mammacarcinoom en de
wetenschappelijke onderbouwing hiervan worden uitgebreid beschreven in de Evidence Statement
Borstkanker, te vinden op www.kngfrichtlijnen.nl [KNGF,2011]. Onderstaande teksten en conclusies zijn
hierop gebaseerd.
Verminderde schouderfunctie
Patiënten die okselklierdissectie en/of radiotherapie van de oksel ondergingen hebben het meeste risico op
mobiliteitsbeperkingen van de bovenste extremiteit, krachtsvermindering, sensibiliteitsstoornissen,
lymfoedeem en seroom. Patiënten die een okselklierdissectie ondergingen hebben na twee jaar meer
mobiliteitsbeperkingen en meer lymfoedeem dan patiënten die een SWK kregen. Er werd geen verschil in
03/27/2012 Mammacarcinoom (2.0) 175