Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0) - Kwaliteitskoepel

meerdere passages door de laesie worden gemaakt. De meeste studies betreffen zowel palpabele als
niet-palpabele tumoren, waarbij de procedure onder echogeleide of onder palpatie plaatsvindt. Voor
diagnostiek van microcalcificaties wordt cytologie ongeschikt geacht. De sensitiviteit varieert van 65-98%
en de specificiteit varieert van 34-100%. De resultaten worden negatief beïnvloed als de vrouw jonger is
dan 40 jaar, de tumor kleiner is dan 10 mm, als de procedure wordt uitgevoerd door een onervaren
medewerker of als de beoordeling geschiedt door een onervaren patholoog [Boerner, 1999; Kerlikowske,
2003; Liao, 2004; Cobb, 2004]. De aanwezigheid van een cyto-patholoog ten tijde van de procedure
verhoogt de accuratesse [Helbich, 2004]. In een studie van Ljung (2001) was bij getrainde artsen het
percentage inconclusieve puncties 2,4%; er waren geen foutnegatieven. Bij ongetrainde artsen liep het
percentage inconclusieve puncties op tot 50,4% en het percentage foutnegatieve uitslagen tot 8,3%. De
resultaten blijken niet afhankelijk van de discipline, maar van de expertise met betrekking tot de procedure.
Als cytologie wordt vergeleken met histologie zijn de resultaten vergelijkbaar qua sensitiviteit, maar
histologie heeft een hogere specificiteit en heeft minder vaak een onzekere diagnose [Westenend, 2001].
Het voordeel van de cytologie is de snelheid van beoordeling en de lage kosten, alsmede de weinig
invasieve procedure. In ervaren handen kan ook de ER/PgR-gevoeligheid ermee worden bepaald. De
nadelen zijn, dat cytologie niet geschikt is om alle vraagstellingen te beantwoorden of dat daarvoor niet de
vereiste expertise aanwezig is. Tevens moet de punctie door het aanzienlijke percentage insufficiënte
resultaten vaak worden herhaald.
Conclusies:
Niveau 2
De accuratesse van de cytologie is te vergelijken met die van de histologie, mits uitgevoerd en
beoordeeld door ervaren medewerkers.
B Westenend 2001, Ljung 2001, Liao 2004
Overwegingen:
Doordat cytologie en histologie elkaar overlappen en deels aanvullen is hun rol in de huidige
pre-operatieve diagnostiek minder scherp gedefinieerd dan voorheen.
Belangrijker dan de keuze tussen cytologie of histologie is het overleg tussen chirurg, radioloog en
patholoog. Zij formuleren onafhankelijk een oordeel, waarbij verder beleid in consensus wordt vastgesteld
in het pre-operatief multidisciplinair overleg.
Preoperatieve histologische diagnostiek
Aanbevelingen:
Verplichte items pathologie verslag histologische naaldbiopsie
• classificerende diagnose, waarbij wordt aangeraden de volgende categorieën te gebruiken:
♦ benigne laesie, nl …….. (specificeren);
♦ niet eenduidig benigne of verdacht voor maligniteit;
♦ maligne, nl ….. (specificeer: invasief, in situ, primair, metastase, etc.).
• correlatie met de bevindingen bij beeldvorming (met name de aan- of afwezigheid van
microcalcificaties);
Op indicatie kunnen worden toegevoegd:
Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0)
• status hormoonreceptoren en HER2;
• gradering (voor betrouwbare gradering van de tumor is een histologisch biopt minder geschikt dan
tumorexcisie).
Wanneer kan primair gekozen worden voor histologie?
Histologie is geschikt voor diagnostiek van slecht afgrensbare solide laesies, architectuurverstoringen,
radial scars en microcalcificaties en als aanvullende diagnostiek, zoals hierboven vermeld.
In deze groep is zowel de stereotactische naaldbiopsie als de stereotactische vacuum assisted biopsie een
03/27/2012 Mammacarcinoom (2.0) 82