Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0) - Kwaliteitskoepel

kunnen verbeteren en de progressievrije periode van het mammacarcinoom verlengen [Hillner, 2003].
Studies die de effectiviteit van orale met intraveneuze bisfosfonaten hebben vergeleken, ontbreken helaas
nog [Theriault, 1999; Kohno, 2005].
De bijwerkingen zijn in de regel mild. Ongeveer een derde van de patiënten ervaart een acute reactie
binnen 2 dagen na toediening van intraveneuze bisfosfonaten, die na 24 tot 48 uur verdwenen is,
bestaande uit koorts, griepachtige verschijnselen en botpijn.
Bisfosfonaten mogen niet te snel intraveneus toegediend worden en de nierfunctie dient regelmatig
gecontroleerd te worden wegens de kans op tubulusschade en nierinsufficiëntie (0,1-1%) [Hillner, 2003].
Een andere mogelijke bijwerking van langdurig intraveneus toegediende bisfosfonaten, met name van
zoledronaat en pamidronaat, is osteonecrose van de kaak na tandheelkundige ingrepen. Indien mogelijk
dient een carieus gebit voor het begin van behandeling of liefst binnen 1 à 2 maanden gesaneerd te
worden [Woo, 2006]. Orale bisfosfonaten kunnen met name gastrointestinale klachten geven, mede
doordat inname voor de maaltijd met water moet geschieden zonder andere medicatie (die vaak
calciumlactaat als vulmiddel bevat). Goede instructie voor inname is daarom van belang.
Onduidelijk is nog op welk moment men het beste met de behandeling kan starten. Daarnaast is onbekend
wat de optimale dosis, het optimale dosisinterval en de optimale duur van de behandeling met
bisfosfonaten is. Vooralsnog wordt aanbevolen te starten zodra botdestructie is aangetoond en met de
behandeling door te gaan tot de conditie van de patiënte ‘substantieel’ achteruit gaat [Pavlakis, 2005;
Body, 2004].
Conclusies:
Niveau 1
Bisfosfonaten verminderen de progressie en morbiditeit van botmetastasen.
A1 Hillner 2003, Pavlakis 2005
A2 Theriault 1999, Kohno 2005, Body 2004
Behandeling bij comorbiditeit
Literatuurbespreking:
Vooral bij cytostatische behandeling van oudere patiënten moet rekening worden gehouden met
verminderde orgaanfunctie. Gestoorde leverfuncties geven problemen met de afbraak en uitscheiding van
taxanen, anthracyclines, vinorelbine en gemcitabine. Bij verhoogd bilirubine is zeker dosisreductie
aangewezen. Het is nog steeds controversieel of ook voor cyclofosfamide dosisaanpassing noodzakelijk is.
Verminderde nierfunctie (hetgeen bij ouderen ook bij een normale serum creatinine waarde het geval kan
zijn) kan problemen geven bij toediening van methotrexaat en capecitabine. De cardiotoxiciteit van
anthracyclines kan worden versterkt door de leeftijd, voorgaande bestraling, diabetes, hypertensie en
voorgaande behandeling [Mary, 2007; Ryberg, 2007]. De maximale tolereerbare dosis van epirubicine lijkt
in deze categorie patiënten dan ook lager te zijn dan de gebruikelijke cumulatieve dosis van 900 mg/m2.
Conclusies:
Niveau
2
Behandeling van patiënten met een gemetastaseerd mammacarcinoom en comorbiditeit is
complex: cardiotoxiciteit van anthracyclines, de leeftijd, voorgaande bestraling, diabetes,
hypertensie, gestoorde orgaanfunctie, co-medicatie en voorgaande behandeling kunnen hierin
een belangrijke rol spelen.
B Mary 2007, Ryberg 2007
Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0)
03/27/2012 Mammacarcinoom (2.0) 151