Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0) - Kwaliteitskoepel

De aanwezigheid van een verpleegkundig specialist/gespecialiseerd
verpleegkundige mammacare draagt bij tot de kwaliteit van functioneren van het
mammateam.
B Haward 2003
De behandelfase
Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0)
Aanbevelingen:
De werkgroep adviseert de organisatie van zorg rond de operatieve behandeling zo in te richten, dat
• herhaalde en op de fase van behandeling toegesneden voorlichting wordt gegeven
• deze mondelinge voorlichting met schriftelijke informatie en/ of een website wordt ondersteund
Als een sluitend pakket van zorg kan worden samengesteld, ook in overleg met de patiënt, thuiszorg,
fysiotherapeut en huisarts, kan mammachirurgie in een kort opnameprogramma aanbevolen worden.
Voorwaarden zijn:
• bij de planning van de operatie wordt de thuiszorg betrokken
• bij de operatie wordt het gebruik van opiaten vermeden
• er zijn helder geformuleerde criteria voor de beschrijving van herstel, en daarmee voor ontslag
• deze informatie is ook schriftelijk of met behulp van een website aanwezig
• de postoperatieve fase kent een besluitmoment voor ontslag, waarin de patiënt zelf een belangrijke
inbreng heeft
• de verpleegkundig specialist/gespecialiseerd verpleegkundige mammacare onderhoudt
postoperatief regelmatig (telefonisch) contact met de patiënt
Als dit pakket niet kan worden gegarandeerd kan dagopname of 24-uursopname niet worden geadviseerd.
Literatuurbespreking:
De keuze van behandeling wordt bepaald door de patiënt die volledig geïnformeerd is over de voordelen
(behoud van de mamma) en de nadelen (bijwerkingen) van de voorgestelde behandeling, bij voorkeur in
combinatie met schriftelijke en/of internetinformatie. De leeftijd en de algemene conditie worden bij de
overwegingen betrokken. Het verhoogde risico op een tweede primaire tumor bij een mutatie van het
BRCA1/2 gen of een sterk belaste familieanamnese moet, indien van toepassing, met de patiënt
besproken worden. Hierbij moet ook aan de orde komen dat de keuze voor een mastectomie in combinatie
met OKD de kans op een contralateraal carcinoom en de overleving niet beïnvloedt. Duidelijk moet zijn dat
radiotherapie een inherent onderdeel is van de MST (zie Mammasparende therapie).
Voorafgaand aan de behandeling dienen mogelijkheden voor directe of secundaire reconstructie met de
patiënt besproken te worden. Bij vrouwen onder de 40 jaar zijn de gevolgen van de behandelingen voor
fertiliteit en de mogelijkheden in geval van kinderwens een vast item bij het bespreken van de behandeling
(zie Zwangerschap en fertiliteit).
Diverse studies [Kellen, 2009; Swenson, 2009; McLaughlin, 2005; Box, 2002; Chlebowski, 2002; Harris,
2001] lieten het belang zien van pre-behandeling risico-inschatting en/of het signaleren van eventuele al
bestaande klachten. Aanbevolen wordt om pre-behandeling eventuele al bestaande schouderklachten,
comorbiditeit, BMI en pijn in kaart te brengen. Monitoring van lymfoedeem is effectief met omvangsmeting
van beide armen om de 10 cm. Bij een omvangverschil van meer dan 5% wordt verwijzing naar een
oedeemfysiotherapeut aanbevolen.
Voorlichting is een essentieel onderdeel van de behandeling. Voorlichting binnen een multidisciplinaire
setting moet eenduidig worden gegeven, zodat iedere professional weet wanneer welke informatie aan de
patiënt gegeven wordt en wie hiervoor verantwoordelijk is. Het is van belang patiënten te wijzen op gezond
beweeg- en voedingsgedrag, maar ook op risicofactoren die gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken
of verergeren. Ook leefstijl en beroep/werk moeten aan de orde worden gesteld. De verzorging van de
wond, het litteken en de huid is belangrijk, omdat infecties en trauma’s risicofactoren zijn voor het ontstaan
van lymfoedeem. Om bewegingsangst te voorkomen is het belangrijk voorlichting over lymfoedeem los te
03/27/2012 Mammacarcinoom (2.0) 189