Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0) - Kwaliteitskoepel

Nazorg en nacontrole
Literatuurbespreking:
In de praktijk worden de begrippen nazorg en nacontrole niet altijd duidelijk van elkaar onderscheiden. Ook
de term follow-up wordt voor beide situaties gebruikt. In het rapport van de Gezondheidsraad “Nacontrole
in de oncologie” (2007) worden de begrippen nazorg en nacontrole gedefinieerd met de volgende
kanttekening:
De term nazorg zou de suggestie kunnen wekken dat er altijd een duidelijk moment is waarop de
behandeling eindigt en de nazorg begint. Steeds vaker bestaat de behandeling uit een reeks verschillende
vormen van therapie: chirurgie, bestraling en medicinale therapie. Elk van die modaliteiten komt in
aanmerking voor controle. Het is dan ook niet ongewoon dat de nazorg na de ene behandeling overlapt
met de actieve uitvoering van de andere. Dit compliceert uiteraard de systematische onderbouwing van de
nazorg, maar is wel de realiteit.
Daar doorheen spelen de fysieke en psychosociale problemen, die vanaf het moment van vermoeden op
mammacarcinoom, tijdens de primaire behandeling en in de controlefase een rol kunnen spelen, vooral in
het begin.
De gezondheidsraad adviseerde ook de mogelijkheden te onderzoeken om de eerste lijn meer te
betrekken bij de nazorg en nacontrole, zie hiervoor Organisatie van zorg.
In dit hoofdstuk worden zowel de medische, paramedische als psychosociale aspecten besproken.
Nazorg is een essentieel onderdeel van de individuele patiëntenzorg tijdens en na behandeling voor
kanker. Het behelst drie elementen.
• Het detecteren van nieuwe manifestaties van het behandelde mammacarcinoom of nieuwe
daarmee geassocieerde maligniteiten.
• Voorlichting, begeleiding, ingaan op klachten en symptomen, signaleren van directe of late effecten
van ziekte en behandeling en aandacht voor sociale gevolgen.
• Evaluatie van het medisch handelen en de gevolgen daarvan. Het initiatief voor een contact met dit
doel kan zowel uitgaan van de arts als van de patiënt.
Nazorg heeft als eerste doel om ziektelast te beperken door verbetering van de kwaliteit van leven en
verlenging van de levensduur. Nazorg is ook voorzorg: fysieke en psychosociale gevolgen van kanker en
de behandeling daarvan kunnen reeds direct na diagnose en tijdens behandeling optreden. Tijdige
behandeling van klachten door vroegsignalering, startend direct na diagnose kan ziektelast verminderen en
erger voorkomen. Mede naar aanleiding van het rapport van het Institute of Medicine (IOM, 2008),
benadrukt Ganz (2011) het belang van aandacht voor de 3 P‟s: palliatie van aanwezige en voortdurende
symptomen, preventie van de late effecten van de behandeling van kanker of het optreden van tweede
tumoren en het promoten van gezondheidsgedrag.
Naar aanleiding van het rapport van de Gezondheidsraad is ondertussen de richtlijn Herstel na kanker
geschreven: http://www.oncoline.nl/herstel-na-kanker [IKNL, 2011]. Deze richtlijn bevat voornamelijk
aanbevelingen hoe de nazorg in het ziekenhuis in het eerste jaar na afloop van de behandeling vorm te
geven. Aan de hand van een individueel nazorgplan worden, in samenspraak met de patiënt, keuzes
gemaakt voor verdere begeleiding, gericht op het beperken van lichamelijke en psychosociale schade ten
gevolge van de ziekte.
Nacontrole is gedefinieëerd als de programmatische aanpak van nazorg die bestaat uit terugkerende
contacten tussen de patiënt en zijn behandelaren en die verband houdt met de behandelde vorm van
kanker.
Detectie nieuwe carcinoommanifestaties
Literatuurbespreking:
Detectie heeft tot doel vroegtijdige opsporing van het locoregionaal recidief of een tweede primaire tumor
teneinde te streven naar een betere overleving van patiënten met een eerder doorgemaakt
mammacarcinoom.
03/27/2012 Mammacarcinoom (2.0) 170