Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0) - Kwaliteitskoepel

Niveau 1
Niveau 1
A1 CBO 2010
Het is voldoende aangetoond dat gebruik van bisfosfonaten het botverlies als
gevolg van oestrogeendepletie door behandeling van mammacarcinoom
significant beperkt. Voor denosumab is dit ook aangetoond voor
postmenopauzale vrouwen die aromataseremmers gebruiken.
A2 Delmas 1997, Saarto 1997, Greenspan 2007, Gnant 2008, Brufsky 2007,
Lester 2008, Ellis 2008
B Confavreux 2007
Het is niet eenduidig aangetoond dat behandeling met bisfosfonaten bij
hormonale adjuvante therapie ook tot preventie van fracturen leidt.
A1 Valachis 2010, Ellis 2008
Overwegingen:
Het gebruik van hormonale anticonceptie wordt ontraden op grond van dezelfde argumenten als bij HST.
Een Mirenaspiraal kan worden overwogen bij hormoonreceptor negatieve tumoren. Onderbouwende
literatuur ontbreekt vooralsnog.
Psychosociale klachten en vermoeidheid
Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0)
Aanbevelingen:
Interventies bij psychosociale problemen en vermoeidheid
Medisch specialisten en gespecialiseerde verpleegkundigen dienen klachten en vroege gevolgen van
kanker en de behandeling actief op te sporen middels systematische vroegsignalering. Bij de uitvoering
hiervan kunnen ze andere professionals inschakelen. Het wordt aanbevolen hier taakafspraken over te
maken.
Er wordt aanbevolen om patiënten tijdens de gehele behandeling – en ook in de nazorg - regelmatig te
informeren over sociale steungroepen en lotgenotencontact.
Er wordt aanbevolen om leefstijladviezen een vast onderdeel van de nazorg te laten zijn, omdat een
gezonde leefstijl het risico op een recidief en andere gezondheidsklachten verlaagt en een positief effect
heeft op vermoeidheid, angst en depressie.
Literatuurbespreking:
Symptomen bij patiënt, partners en kinderen
25-33% van de mammacarcinoom patiënten blijkt klinisch relevante distress te ervaren [Kootstra 2008,
Ganz 2002, Ganz 2003, Burgess 2005].
Problemen die zoal gerapporteerd worden zijn:
• pijn, vermoeidheid en seksuele problemen in het fysieke domein,
• angst, depressie, onzekerheid, posttraumatische stresssymptomen en controleverlies in het
emotionele domein
• verlies van contacten en werk in het sociale domein
• vragen over “waarom ik” en “waarom nu” en angst te overlijden in het existentiële/spirituele domein
• moeite met huishouden en opvang van kinderen in het praktische domein.
De psychosociale en verwerkingsproblematiek bij de meerderheid van de patiënten kan optreden vanaf het
moment van diagnose, maar vooral in het eerste jaar na de behandeling: in de loop van het eerste jaar
neemt bij kanker-survivors de prevalentie van depressie en angst weer af tot niveaus die vergelijkbaar zijn
met de algemene bevolking [Ganz, 1996]. Een kleine subgroep heeft na enkele jaren nog steeds
03/27/2012 Mammacarcinoom (2.0) 181