Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0) - Kwaliteitskoepel

• Bij aanwijzingen voor maligniteit (onregelmatige of slecht afgrensbare tumor, tumor die vastzit aan
de huid en/of onderlaag, schilfering of eczeem van de tepel (en niet alleen de tepelhof), huid- en/of
tepelintrekking, regionale lymfklierzwelling, non-puerperale mastitis die niet vlot geneest): verwijs
direct naar een mammapoli.
• Bij lokale palpabele afwijking zonder aanwijzingen voor maligniteit en leeftijd van 30 jaar of ouder:
mammogram. Bij jonge vrouwen echografie, tenzij de afwijking verdwenen is in een andere fase
van de cyclus.
♦ Bij verdachte uitslag: verwijs naar de mammapoli.
♦ Bij gunstige uitslag: controle na 3 maanden. Bij nog aanwezige palpabele afwijking of
toename in grootte: verwijs naar mammapoli.
• De vrouw voelt een knobbeltje, de huisarts niet: controleer na 2 weken. Als de vrouw iets blijft
voelen: verricht alsnog mammografie (bij vrouwen jonger dan 30 jaar echografie). Bij aanhoudende
klachten: verwijs naar mammapoli.
• Bij lokale pijn of gevoeligheid in één borst: controleer na 2 weken en bij aanhoudende klachten na
3 maanden; bij persisterende klachten: verricht mammografie. Bij aanhoudende pijnklachten 3
maanden na een negatieve uitslag van het mammogram: verwijs naar mammapoli.
Diffuse klachten of afwijkingen
• Diffuus knobbelig borstweefsel (vaak zijn er ook pijnklachten) wijst meestal op mastopathie. Vast,
dicht, knobbelig borstklierweefsel kan een carcinoom maskeren en is daarom een indicatie voor
een mammogram. Blijf waakzaam bij vrouwen met mammografisch dicht klierweefsel en herhaal
bij nieuwe klachten het mammogram.
• Diffuus gevoelige of pijnlijke borsten zonder afwijkingen bij lichamelijk onderzoek vormen geen
indicatie voor een mammogram.
Tepeluitvloed
Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0)
• Denk bij bruine of bloederige tepeluitvloed aan een maligniteit. Een andere oorzaak kan een
melkgangfistel zijn met een fistelopening op de rand van de tepelhof. Verwijs naar een mammapoli
bij tepeluitvloed omdat mammografie onvoldoende houvast geeft.
• Enkel- of dubbelzijdige, melkachtige of heldere tepeluitvloed geeft geen reden om te denken aan
mammacarcinoom en vormt geen indicatie voor mammografie of verwijzing.
Als een vrouw zich presenteert met nieuwe klachten is een recent mammogram zonder afwijkingen (BOB
of anderszins) geen reden om van de geformuleerde richtlijnen af te wijken.
Indien aanvullend beeldvormend onderzoek geïndiceerd is, dient dit bij vrouwen ouder dan 30 jaar te
bestaan uit mammografie, zo nodig aangevuld met echografie. Bij vrouwen jonger dan 30 jaar is echografie
het onderzoek van keuze vanwege de geringe positief voorspellende waarde van mammografie bij deze
groep. Uiteraard is mammografische evaluatie wel geïndiceerd als het echografisch onderzoek
onvoldoende verklaring biedt. De huisarts geeft bij de aanvraag van beeldvormend onderzoek adequate
informatie aan de radioloog over de indicatie (volgens de bovengenoemde rubricering), de zijdigheid, aard
en lokalisatie van bij klinisch borstonderzoek gevonden afwijkingen, en gegevens van belang uit de
anamnese (familiaire belasting, doorgemaakte mastitis, eerdere mammachirurgie, etc.).
Overwegingen:
Mastopathie is een verzamelbegrip van diverse klachten en aandoeningen van een of beide borsten zowel
bij mannen als bij vrouwen. De hier gebruikte definitie luidt: vast, korrelig en hobbelig borstweefsel,
gevoelig bij palpatie en soms spontaan pijnlijk, bij vrouwen vooral premenstrueel. Daarnaast kan sprake
zijn van niet-cyclische klachten of pijn in de thoraxwand. In deze definitie zijn zowel palpatoire bevindingen
als klachten van de patiënt betrokken. Begrippen als mastalgie, mastodynie en fibrocysteuze ziekte worden
soms gehanteerd, maar geven slechts een deel van het probleem weer [Knuistingh Neven, 2007].
Bij mastopathie kunnen de volgende histologische veranderingen worden gezien: fibrocysteuze
veranderingen, adenosis, scleroserende adenosis en epitheelproliferatie. Bij mammografie blijkt, dat bij het
optreden van mastopathische klachten niet altijd sprake is van dens klierweefsel, maar er kan sprake zijn
van micro- of macrocysten, van een korrelige of meer grillige klierstructuur, al dan niet in combinatie met
dens klierweefsel, microcalcificaties en kalkmelk. Echografie is een goede aanvulling in geval van cysten,
over de sensitiviteit van MRI verschillen de resultaten van de nog beperkte studieresultaten, mede omdat in
de diverse studies wel wordt gecorreleerd met densiteit, maar niet met het klinische beeld [Boyd, 2006;
03/27/2012 Mammacarcinoom (2.0) 31