Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0) - Kwaliteitskoepel

zijn.
Richtlijn: Mammacarcinoom (2.0)
Radiologische diagnostiek is mogelijk met inachtneming van het ALARA principe.
• Mammografie en echografie voor locoregionale diagnostiek.
• Conventioneel stadiëringsonderzoek (X-thorax, lever echografie en skeletscintigrafie) alleen bij
locoregionaal uitgebreide ziekte of verdenking op metastasen (klachten).
• MRI (met intraveneus gadolinium) en FDG-PET-CT wordt niet standaard geadviseerd.
Cytologie en histologie zijn mogelijk. De patholoog moet nadrukkelijk geïnformeerd worden over zwangere
of lacterende status.
Literatuurbespreking:
Een zwangerschap geassocieerd mammacarcinoom is moeilijk te diagnosticeren. Door de zwangerschap
(of lactatie) verandert de mamma. Het klierweefsel prolifereert, en voelt zowel voor de patiënt als voor
artsen anders aan. Een knobbel in de borst is bij vrouwen in de leeftijd waarop zwangerschap meestal
optreedt meestal benigne, zeker tijdens of kort na een zwangerschap. Differentiaaldiagnostisch moet
gedacht worden aan galactocele, abces, cyste, hyperplasie of fibro adenoom. De beoordeling van het
beeldvormend onderzoek wordt door proliferatie van het klierweefsel nadelig beïnvloed. Bij een palpabele
afwijking is echografie het onderzoek van keuze, zonodig gevolgd door mammografie. Zie ook
Beeldvormende diagnostiek.
Radiologisch onderzoek
Radiologisch onderzoek is mogelijk tijdens de zwangerschap. Bij de meeste gangbare onderzoeken is de
foetale stralenbelasting onder de drempeldosis (100 milliSievert (mSv)). Met name als de uterus zich niet
binnen de bundel bevindt (of binnen 10 cm van de bundel), is de dosis op de foetus zo laag, dat er geen
noemenswaardig risico bestaat. Men streeft er bovendien altijd naar de dosis zo laag mogelijk te houden
(As Low As Reasonably Achievable, het ALARA principe). Het mammografisch onderzoek wordt vooral
bemoeilijkt door de toegenomen densiteit van het mammaweefsel. De belangrijkste indicatie is de
beoordeling op microcalcificaties. Er kan patiënt een loodschort worden aangeboden, met name ter
geruststelling, want de foetale dosis bij mammografie is te verwaarlozen. Echografie van mamma en oksel
wordt minder door de zwangerschap beïnvloed.
Nucleair geneeskundig onderzoek
De bij mammacarcinoom gangbare nucleair geneeskundige onderzoeken, de SWK-procedure, de
skeletscintigrafie en FDG-PET maken gebruik van isotopen die de placenta niet passeren [McCollough,
2007; Zanotti-Fregonara, 2009]. De belangrijke foetale stralenbelasting bij deze nucleair geneeskundig
onderzoeken bestaat hierin, dat de isotopen renaal wordt uitgescheiden, en enige tijd in de urineblaas
verblijft. Het advies aan een zwangere vrouw die toch een indicatie voor een nucleair geneeskundig
onderzoek heeft is dan ook om de eerste dag na het onderzoek veel te drinken en vaak te plassen [ICRP,
2001; Russell, 1997]. De tabel vermeldt de geschatte maximale foetale stralingsdosis van een aantal bij
vrouwen met mammacarcinoom gangbare diagnostische onderzoekingen [EC, 1998; Fenig, 2001; ICRP,
2001; Kal, 2005; Nicklas, 2000; Russell, 1997; Streford, 2003; Valentin, 2003].
Foetale stralenbelasting bij een aantal gangbare diagnostische onderzoeken in het eerste trimester van de
zwangerschap. De drempeldosis voor niet stochastische foetale schade is 100 mSv.
Diagnostisch onderzoek Foetale belasting in milliSievert (mSv)
Mammografie in 2 richtingen < 0,001
X-Thorax < 0,01
X-Lumbale wervelkolom 1,7
X-Bekken 2,0
X-Buikoverzicht 1,4
CT Abdomen 10-30
03/27/2012 Mammacarcinoom (2.0) 160