Vertrouwen in de buurt - KISS

de toegevoegde waarde van buurtgericht beleidliggende wordt dan als het ware overgeslagen. Gegeven deze relativering van hetbuurtbegrip blijft in dit rapport – waar de focus is gericht op de mogelijkhedendie mensen op kleinschalig niveau hebben om een aantal concrete leefbaarheidsproblemenin hun directe omgeving aan te pakken – een territoriale maat vanzo’n sociale archipel echter wel opgelegd. Zonder af te doen aan de sociale functiedie internationaal chattende minigemeenschappen voor mensen kunnen hebben,zijn we daar niet op gericht.Onvoldoende onderbouwde beleidstheorieënHet is duidelijk dat een buurtaccent kan bijdragen aan het formuleren van betereoplossingen voor leefbaarheidsproblemen, maar – zoals is aangetoond door VanDijk et al. (2000) – blijft een kritische instelling vereist. Veel bestaand buurt- enwijkbeleid, zeggen zij, is gebaseerd op beleidstheorieën die bij nadere analyse nietstandhouden. Het gaat daarbij om veronderstellingen over het mogelijke nut eneffect van bepaalde beleidsmaatregelen die zijn bedoeld om maatschappelijkeproblemen beter te kunnen aanpakken.Een tweetal van die veronderstellingen heeft betrekking op de veiligheid en leefbaarheidin buurten en vormt in veel gemeenten een belangrijke grondslag van hetbeleid. De slagzinnen waaronder het beleid ten uitvoer wordt gebracht, zijn aansprekend.De slogan ‘Schoon, Heel en Veilig’ gaat uit van de veronderstelling dat‘schoon’ en ‘heel’ factoren zijn die sterk, en misschien zelfs wel oorzakelijk, metverschillen in veiligheid samenhangen. Het is een motto dat goed aanvoelt: troeptrekt troep, fysiek gerommel leidt tot sociaal gerommel. Het anti-graffitibeleid inde Verenigde Staten biedt een onderbouwing voor het geloof dat de veiligheidbeleidsmatig kan worden bevorderd door ervoor te zorgen dat straten en buurtenschoon en heel zijn. Het motto ‘Veiligheid door Leefbaarheid’ gaat evenzo uit vande veronderstelling dat een laag niveau van leefbaarheid in een buurt doorwerkt ineen mindere veiligheid(sbeleving). Het zou dus zaak zijn de leefbaarheid te verbeterenom tegelijkertijd de subjectieve veiligheid ook te verhogen.149De veronderstellingen achter beide theorieën worden echter niet bevestigd doorstatistische analyses: er blijkt geen wezenlijke oorzaak-en-gevolgrelatie tebestaan tussen het schoon en heel houden van de openbare ruimte aan de enekant en veiligheid aan de andere kant, noch tussen leefbaarheid en veiligheid.Veeleer hebben beide dezelfde bron: een hoge sociale kwaliteit. Er geldt volgensVan Dijk et al. “dat er in buurten met een hoge sociale kwaliteit klaarblijkelijk eenhoge drempel is voor gedrag dat leidt tot verloedering. Als bewoners in een buurtop een aangename wijze met elkaar omgaan, dan remt dat asociaal gedrag. Inwijken en buurten waarin ‘iedereen’ langs elkaar heen leeft is die drempel erniet.” Zij concluderen: “Beleid gericht op de verbetering van de sociale kwaliteitvan wijken en buurten, zou derhalve een zeer hoge prioriteit moeten krijgen.”In een curieuze toevoeging merkt Van Veenen (2004: 188) op dat blijkens praktijkbeschrijvingenvan opbouwwerkers bewonersinitiatieven rond ‘Schoon, Heelen Veilig’ in veel gevallen niet leiden tot verbindingen tussen groepen, maar veel-