Vertrouwen in de buurt - KISS

de toegevoegde waarde van buurtgericht beleidWatergate of het falen van het buitenlands beleid in Vietnam, dan lijkt het mogelijkeen betere case te maken. De kwantitatieve toetsing wordt dan echter problematisch.De institutionele uitlegEvenmin biedt een institutionele uitleg, die het probleem veeleer zoekt in eenachterhaalde vormgeving van of ontwerpfouten in de democratische instituties,een handvat. Politiek vertrouwen wordt gevormd door een jarenlange ervaringmet een bepaald stelsel van democratische instituties. Het valt te verwachten datde vormgeving van dat stelsel invloed heeft op de waardering door de burger.Tegen deze achtergrond pleit bijvoorbeeld D66 al langere tijd voor vernieuwingen,zoals de gekozen burgemeester en het referendum. Toch is er volgens zowelElchardus (2003) als de internationale analyse van Norris (1999: 218) weinigbewijs voor dergelijke veronderstellingen.De sociaal-kapitaaltheoriePutnam zette met zijn boeken Making democracy work (1993) en Bowling alone(2000) het begrip sociaal kapitaal in de schijnwerper van de wetenschappelijkeen publieke aandacht. Een groter sociaal kapitaal, zo luidt de veronderstelling,bevordert een actief burgerschap en een daarop geënte politieke democratie. Deessentie van een representatieve democratie is immers dat de burger vertrouwenmoet hebben in vertegenwoordigers die namens hem handelen en die hij in deregel niet persoonlijk kent. Het daartoe vereiste sociaal kapitaal wordt echteruitgehold, stelt Putnam. Mensen streven steeds meer hun eigen belangen na endaardoor wordt de sociale samenhang in de samenleving aangetast. Zijn uitleglijkt toegesneden te zijn op de ‘afwachtende’ burgers, bij uitstek individualistenen bovendien onverschillig tegenover de politiek. In mindere mate is dat ook hetgeval bij de ‘afzijdige’ burgers, waar het sociaal kapitaal redelijk intact lijkt maarwel het politiek vertrouwen in rap tempo afglijdt.177Geconfronteerd met een toenemend wantrouwen concentreren vele politici zichop de problemen van de laatste categorie – veelal de lager opgeleiden waarvan ookvolgens Dekker (2004) zo’n 40 procent negatief staat tegenover de politiek. Het isgeen eenvoudige taak die hen wacht. Afzijdige burgers hebben, blijkens de gegevensvan Motivaction, moeite met de omgang met informatie in de snel veranderendesamenleving en ervaren bovendien tijdsdruk. Deze categorie heeft eencultureel gesloten houding, wenst zich niet te verdiepen in de beweegredenenvan anderen en staat derhalve weinig open voor overbrugging.De complexe samenleving stelt hun op dat laatste punt te hoge eisen; denk aan demondialisering, de Europese eenwording met haar open grenzen, de multiculturelesamenleving, een gedoogbeleid met de bijbehorende (gevoelens van) onveiligheid,en de technologische ontwikkeling. Zij voelen zich daar ongemakkelijkmee en dat wordt niet beter door een overbelasting met informatie, die hen viaeen veel breder, minder stabiel en nagenoeg ongecoördineerd media-aanbodbereikt. Bovendien hebben zij van doen met een overheid en politiek die steeds