Vertrouwen in de buurt - KISS

vertrouwen in de buurtDe wijdere strekking van Granovetters inzicht is dat niet zozeer de gemeenschapsvormingbinnen primaire groepen punt van zorg zou moeten zijn.Integendeel: sterke familieclans en dergelijke kunnen juist uitsluiting en fragmentatievan de samenleving in de hand werken. Veeleer zou de politiek aandachtmoeten besteden aan het versterken van de fijngeschakeerde sociale netwerken,waarin jongere mensen overbrugging tot een kunst hebben verheven. Worden zijimmers niet betrokken, dan zullen ze zich blijvend onverschillig betonen tenaanzien van de democratische instituties, hetgeen op termijn kan bijdragen toteen uitholling van het draagvlak voor onze huidige vorm van representatievedemocratie. Alweer kan de buurt een rol spelen bij het vergroten van die gewenstebetrokkenheid, zeker waar het gaat om de ‘afwachtende’ burgers.180Geen overkoepelende uitlegHoewel vele studies zich met het onderwerp hebben beziggehouden, is er geenallesomvattende uitleg die een afdoende verklaring biedt voor de door ons aangehaaldegegevens van Motivaction. Veeleer is er sprake van deeluitleggen, die eenverklaring kunnen bieden voor de opstelling van een bepaalde burgerschapsstijlof die door optelling een uitkomst plausibel kunnen maken. Zo kan bijvoorbeeldniet worden uitgesloten dat een goed ontwikkeld sociaal vertrouwen zoalsverondersteld door Putnam c.s. wel degelijk doorwerkt in een sterker politiekvertrouwen, maar dat dit positieve effect teniet wordt gedaan door eenwanpresteren van democratische instituties (politieke uitleg) en/of een achterhaaldeinstitutionele vormgeving (institutionele uitleg). Wij kunnen daaroverspeculeren, maar we kunnen het op basis van de beschikbare gegevens nietbewijzen of ontkrachten. Ook de mogelijke rol van kleinschalige verbanden zoalsde buurt, die in elk van de vier genoemde uitleggen relevant kan zijn voor hetversterken van het politieke vertrouwen, is daarmee niet vastgesteld nochontkend.5.6 dreigende breuklijnenDe conclusie op grond van de paragrafen 5.4 en 5.5 moet luiden dat groter sociaalvertrouwen niet automatisch ook meer politiek vertrouwen impliceert. In onsonderzoek zijn wij daardoor geconfronteerd met een probleem. Bij aanvangveronderstelden we dat mensen als het ware beter in hun vel zitten in de wisselwerkingmet anderen binnen hun directe woonomgeving en dat zou, dachten we,ook een positief effect hebben op hun vertrouwen in de democratische instituties.In achterstandsbuurten zou waarschijnlijk het sociale en politieke vertrouwenhet kleinst zijn, in voorstandsbuurten het grootst.We stonden daarin niet alleen. Meerdere auteurs gaan ervan uit dat een toenemendsociaal vertrouwen zich ‘vertaalt’ in een groter politiek vertrouwen; nietzonder reden noemde Putnam zijn eerste boek over dit onderwerp Making democracywork (Putnam 1993; zie ook Fukuyama 1995: 355 e.v.; Putnam 2000: 336;Graham en Marvin 2001: 411). Ook statistische analyses bieden indicaties.Newton (1999) constateert bijvoorbeeld een zwakke correlatie tussen politiek