Vertrouwen in de buurt - KISS

de weg vooruitDe overgang op een themastelsel noodzaakt een aanpassing van het gemeentelijkekiesstelsel. Het belang van door de burger zelf gekozen thema’s is idealiterook van invloed op de samenstelling van de (deel)raad, die gebaat is bij inhoudelijkdeskundige leden per thema in plaats van – zoals op dit moment te vaak –goedwillende amateurs. Net als in het door minister De Graaf voorgestane nationaledistrictenstelsel zou in een themastelsel daarom sprake kunnen zijn van eenmix van traditionele volksvertegenwoordigers en zogenaamde thematischeraadsleden, die worden gekozen op basis van hun visie en kennis over de geselecteerdethema’s. Bij verkiezingen stemt de burger daartoe op twee kandidaten: eenalgemene en een thematische. De afstand tussen burger en politiek wordt zoverkleind.Kies voor een lerende samenlevingDurven we als samenleving de sprong te maken? Bij de aanvang van ons onderzoekveronderstelden we een samenhang tussen de succesvolle zelfverantwoordelijkheidvan buurtgenoten en hun sociaal en politiek vertrouwen: wie goeddoet, goed ontmoet. Dat blijkt het geval te zijn waar dat het sociaal vertrouwenbetreft, maar we konden het verband niet hard maken op het punt van politiekvertrouwen. Toch hangt de ontstane vertrouwenskloof binnen grote delen vanonze bevolking als een donkere wolk boven onze samenleving. Indien te veelburgers afhaken, verliezen de bestaande democratische instituties hun relevantie.239We hebben daar met elkaar op dit moment geen passend antwoord op en moetendus gericht experimenteren om ons voor te bereiden op de toekomst. De rmo(2002) betitelde zijn recente advies niet zonder reden Bevrijdende kaders. Indiende politiek kiest voor actieve burgerschapsvorming, moeten vele instrumentenworden ingezet – denk bijvoorbeeld aan onderwijs. Een buurtbeleid vormt eenonderbenut onderdeel van zo’n totaalbeleid. Misschien waren onze traditionelebuurtbenaderingen wel te voorzichtig om werkelijke doorwerking te kunnenhebben, we wezen daar al eerder op.Maar kan het ook zijn dat we niet voor de indirecte weg moeten kiezen, waarbijeen vitale democratie opbloeit als ‘bijproduct’ van een beter buurtbeleid? Kanpolitiek vertrouwen worden vergroot door het (mede) een doel te maken van datbuurtbeleid, dat wil zeggen de buurt ‘gebruiken’ om het hogere doel van dedemocratie te dienen? Burgers roepen om directere vormen van democratie: zoueen grotere invloed op hun directe leefomgeving, bijvoorbeeld via buurtrechten,daar niet beter aan tegemoetkomen dan corrigerende referenda en directe burgemeestersverkiezingen?En kan een politiek die hen op een basis van vertrouwende ruimte laat en inspireert, bijvoorbeeld via een themastelsel, niet ook op meervertrouwen rekenen dan bij een keus voor een wijken- dan wel districtenstelsel?De keus is aan de politiek. Er is veel mogelijk, zelfs zonder wetswijziging. Wedagen de (potentiële) trekkers onder de beleidsmakers en -uitvoerders uit dehandschoen op te pakken en te leren, in wisselwerking met ‘hun’ buurten. Het iseen kwestie van vertrouwen in de buurt.